Սույն քաղաքացիական գործով, ըստ հայցի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության «Հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի գումարը բռնագանձելու, աշխատանքային գրքույկում հրամանի հիմքերի մասին կատարած գրառումը վերացնելու» պահանջների մասին` հայցվորի շահերը ներկայացնում են Լեվ Գրուպ փաստաբանական գրասենյակի փաստաբաններ Լևոն Բաղդասարյանը, Լարիսա Բաղդասարյանը:

ՀՀ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանը 2021 թվականի օգոստոսի 24-ին կայացրել է բարենպաստ դատական ակտ` համաձայն որի հայցը բավարարվել է:

Քաղաքացիական գործ թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17

Վ Ճ Ի Ռ
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՆՈՒՆԻՑ

«24» օգոստոսի 2021 թվական քաղաք Երևան

ՀՀ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԻ ԱՌԱՋԻՆ ԱՏՅԱՆԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ
ԻՐԱՎԱՍՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԸ
Նախագահությամբ դատավոր` Ժաննա Ասատրյանի
քարտուղարությամբ` Անի Պողոսյանի

մասնակցությամբ՝

հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանի
հայցվորի ներկայացուցիչներ՝

Լարիսա Բաղդասարյանի
Լևոն Բաղդասարյանի

Լեվ Գրուպ փաստաբանական գրասենյակ

պատասխանողի ներկայացուցիչներ՝

Անուշ Հարությունյանի

Նունե Սողոմոնյանի



դռնբաց դատական նիստում, քննելով ըստ հայցի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի ներկայացուցիչներ Լարիսա Բաղդասարյանի  և Լևոն Բաղդասարյանի հայցն ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության  ներկայացուցիչներ Անուշ Հարությունյան  և Նունե Սողոմանյան «Հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի գումարը բռնագանձելու, աշխատանքային գրքույկում հրամանի հիմքերի մասին կատարած գրառումը վերացնելու» պահանջների մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

Գործի դատավարական նախապատմությունը.
25.12.2017 թվականին Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի կողմից ներկայացվել է հայցադիմում:
ՀՀ Երևան քաղաքի Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր` Ա.Բադիրյան) 28.12.2017 թվականի որոշմամբ հայցադիմումը վերադարձվել է։
ՀՀ Երևան քաղաքի Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր` Ա.Բաբայան) 29.01.2017 թվականի որոշմամբ հայցադիմումն ընդունվել է վարույթ։
Հայցվորը 20.03.2018 թվականին ներկայացրել է դիմում հայցապահանջների չափն ավելացնելու մասին:
Ընկերության ներկայացուցիչը 20.03.2018 թվականին ներկայացրել է հայցադիմումի պատասխան, իսկ 13.04.2018 թվականին ներկայացրել է «Դիրքորոշում» վերտառությամբ դատավարական փաստաթուղթ հայցապահանջների չափն ավելացնելու վերաբերյալ:
Հայցվոր կողմը 07.04.2018 թվականին ներկայացրել է առարկություն՝ հայցադիմումի պատասխանի վերաբերյալ, իսկ 03.12.2018 թվականին և 19.12.2019 թվականին ներկայացրել է «Դիրքորոշում» վերտառությամբ դատավարական փաստաթղթեր:
Պատասխանող կողմը 02.10.2019 թվականին ներկայացրել է դատաքննության ճառ: 
ՀՀ Երևան քաղաքի Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Արսեն Բաբայանի` այլ դատարան տեղափոխվելու կապակցությամբ գործը 21.12.2018 թվականին հանձնվել է դատավոր Գոռ Թորոսյանին։
09.04.2018 թվականին ուժի մեջ մտած «ՀՀ դատական օրենսգիրք» ՀՀ սահմանադրական օրենքի 2-րդ և 23-րդ հոդվածների համաձայն` Հայաստանի Հանրապետությունում գործում են (…) առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանները, այդ թվում` Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանը:
ՀՀ Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր՝ Գոռ Թորոսյան) 14.01.2019 թվականի որոշմամբ քաղաքացիական գործն ընդունվել է վարույթ։
Պատասխանողը հակընդդեմ հայց չի հարուցել:
ՀՀ Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր՝ Գոռ Թորոսյան) 24.12.2019 թվականի վճռով հայցը մերժվել է։
Հայցվորի կողմից 27.02.2020 թվականին ներկայացվել է վերաքննիչ բողոք:
ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 03.08.2020 թվականի որոշմամբ վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է մասնակի «Թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17 քաղաքացիական գործով, ըստ հայցի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության` հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի գումարը բռնագանձելու պահանջների մասին, ՀՀ Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր՝ Գոռ Թորոսյան) 24.12.2019 թվականի վճռի դեմ հայցվորի կողմից բերված վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է մասնակի` նշված վճիռը բեկանվել է և գործն ուղարկվել ՀՀ Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարան` կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից բացատրություն պահանջված լինելու կամ չլինելու հարցը և հայցվորի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից արված գրառումները վերացնելու պահանջը ներառող ծավալով նոր քննության։ Բողոքարկված վճիռը փոփոխելու պահանջին վերաբերող մասով վերաքննիչ բողոքը մերժել»:
Քաղաքացիական գործը մակագրվել է ՀՀ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ՝ Դատավոր) դատավոր Ժ. Ասատրյանին 06.11.2020 թվականին, իսկ դատավորի աշխատակազմին հանձնվել է 09.11.2020 թվականին (հիմք՝ գործի կարգագիրը):
Դատարանի 12.11.2020 թվականի որոշմամբ քաղաքացիական գործն ընդունվել է վարույթ և թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17 քաղաքացիական գործով նշանակվել նախնական դատական նիստ։ 
Դատարանի 13.01.2021 թվականի որոշմամբ թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17 քաղաքացիական գործով կայացվել է ապացուցման պարտականությունը բաշխելու մասին որոշում, ինչպես նաև գործին մասնակցող անձանց կողմից ապացույցներ և դրանք ձեռք բերելուն ուղղված միջնորդություններ ներկայացնելու ժամկետ սահմանվել է մինչև հաջորդ դատական նիստը՝ 01.02.2021 թվականը՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ գլխի և 57-րդ գլխի դրույթներով սահմանված հատուկ կանոնների պահպանմամբ, իսկ 18.03.2021 թվականի որոշմամբ ուղղվել է Դատարանի 13.01.2021 թվականի որոշման մեջ թույլ տրված վրիպակը։
Գործի նոր քննության ընթացքում հայցվորը 30.04.2021 թվականի դատական նիստին ներկայացրել է բացատրություն:
Ընկերության ներկայացուցիչը ներկայացրել է միջնորդություն՝ վկա հրավիրելու մասին, հայցվորի ներկայացուցիչը ներկայացրել է առարկություն միջնորդության դեմ, ինչպես նաև միջնորդություն վկա հրավիրելու մասին: 
Դատարանը 18.03.2021 թվականի նախնական դատական նիստի ժամանակ դատարանի առանձին ակտի ձևով չձևակերպված արձանագրային որոշմամբ, հիմք ընդունելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 72-րդ հոդվածը՝ բավարարել է հայցվորի ներկայացուցչի միջնորդությունը` հայցվորին որպես վկայի թույլատրելու ցուցմունք տալ գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող և ապացուցման ենթակա փաստերի վերաբերյալ:
Դատարանը 18.03.2021 թվականի նախնական դատական նիստի ընթացքում առանձին ակտի ձևով չձևակերպված արձանագրային որոշմամբ բավարարել է պատասխանողի ներկայացուցիչների միջնորդությունը՝ վկա կանչելու և հարցաքննելու մասին:
Դատարանը 18.03.2021 թվականի նախնական դատական նիստի ընթացքում, հիմք ընդունելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 174-րդ հոդվածը և հաշվի առնելով գործին մասնակցող անձանց կարծիքը և համաձայնությունը, առանձին ակտի ձևով չձևակերպված արձանագրային որոշմամբ կայացրել է որոշում նախնական դատական նիստից անմիջապես դատաքննության անցնելու մասին և դատաքննությունը նշանակվել է 21.04.2021 թվականին ժամը 11։00-ին:
Դատարանը դատական նիստի ընթացքում կողմերին պարզաբանել է նաև վեճը հաշտության համաձայնությամբ կամ վեճը հաշտարարի միջոցով լուծելու վերաբերյալ վերջիններիս իրավունքը, սակայն վերջիններս հրաժարվել են վեճը հաշտության համաձայնությամբ կամ վեճը հաշտարարի միջոցով լուծել:
Գործին մասնակող անձինք պատշաճ ձևով ծանուցվել են դատական նիստերի ժամանակի և վայրի մասին: 
Դատարանը 28.12.2020 թվականին, 13.01.2021 թվականին, 09.02.2021 թվականին, 18.03.2021 թվականին, 21.04.2021 թվականին, 30.04.2021 թվականին, 26.05.2021 թվականին, 09.07.2021 թվականին անցկացրել է դատական նիստեր, որոնք հետաձգվել են` պատասխանող Կազմակերպության ներկայացուցչի միջնորդությամբ՝ վատառողջ լինելու հիմքով, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 169-րդ հոդվածով սահմանված դատավարական գործողությունները կատարելու, գործը դատաքննության նշանակելու և վեճը հաշտությամբ լուծելու հիմքերով, պատասխանող կողմի միջնորդությամբ, վկաներին հրավիրելու և հարցաքննելու հիմքերով:
Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի նախագահի 23.06.2021 թվականի թիվ 299-Ա հրամանով դատավոր Ժ.Ասատրյանը 16.07.2021 թվականից մինչև 12.08.2021 թվականը ներառյալ գտնվել է ամենամյա հերթական արձակուրդի մեջ։
Գործի քննությունն ավարտվել է 09.07.2021 թվականին և 24.08.2021 թվականին նշանակվել է դատական ակտի հրապարակման օր՝ ՀՀ դատական իշխանության պաշտոնական կայքում:


Հայցվորի փաստարկները և իրավական դիրքորոշումը.
Դիմելով դատարան՝ հայցվոր Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանը հայտնել է, որ իր և Ընկերության միջև 03.10.2016 թվականին կնքվել է անորոշ ժամկետով աշխատանքային պայմանագիր, ըստ որի` գործատուի 03.10.2016 թվականի թիվ 168 հրամանի համաձայն՝ Ընկերությունում աշխատել է որպես էլեկտրիկ:
Սույն թվականի հուլիս ամսին դիմել է պատասխանող ընկերությանը իրեն հասանելիք աշխատանքային առաջին տարվա համար նախատեսված ամենամյա արձակուրդից 10 աշխատանքային օր արձակուրդ գնալու պահանջով՝ պահանջը բավարարվել է:
Աշխատանքային առաջին տարվա համար ամենամյա չօգտագործված 10 աշխատանքային օր արձակուրդ գնալու նպատակով 28.09.2017 թվականին դիմել է իր անմիջական ղեկավարին, որն էլ իր հերթին ուղղորդել է, որ դիմումը ներկայացնի տնօրենին և գնա: Նույն օրը գրավոր դիմել է ընկերության տնօրենին` խնդրելով, որ տրամադրվի իրեն հասանելիք աշխատանքային առաջին տարվա համար ամենամյա արձակուրդից չօգտված տաս օրը, սկսած 04.10.2017 թվականից մինչև 18.10.2017 թվականն ընկած ժամանակահատվածի համար և աշխատանքային օրվա ավարտով դուրս է եկել հիմնարկից այն ակնկալիքով, որ արձակուրդային վճարը պատասխանողը կկատարի բանկային հաշվին փոխանցելու միջոցով, ինչպես նախորդ անգամ:
Հաջորդ օրը՝ 29.09.2017 թվականին առողջական վիճակի կտրուկ վատթարացման պատճառով դիմել է «Նոր Հաճընի պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ և մինչև 03.10.2017 թվականը ներառյալ անցել է բուժ զննումներ, որի համար ընկերության կադրերի բաժին ներկայացրել է համապատասխան փաստաթուղթ քաղվածք մեծահասակի ամբուլատոր քարտից: Այնուհետև աշխատանքային առաջին տարվա համար ամենամյա տասն օրյա արձակուրդից վերադառնալով և ներկայանալով աշխատանքի` տեղեկացել է, որ իրեն ազատել են աշխատանքից, որից հետո փորձել է ստանալ իր աշխատանքից ազատման հրամանի օրինակը, որպեսզի հասկանա պատճառները, սակայն վերջինիս այդպես էլ չեն տրամադրել աշխատանքից ազատելու հրամանի օրինակը, քանի որ ըստ կադրերի բաժնի պետի բանավոր խոսքի՝ նման հրաման չի եղել, սակայն վերջինիս չեն թույլատրել անցնել աշխատանքի՝ նոր աշխատող ունենալու պատճառաբանությամբ:
Իր հարցերի պատասխանը չստանալով` ստիպված դիմել է նամակագրական հաղորդակցության, այսինքն՝ պատվիրված նամակով 28.10.2017 թվականին դիմել է Ընկերության տնօրեն պարոն Ս. Մաթևոսյանին, առ այն, որ իրեն տրամադրվի իրեն աշխատանքի չթողնելու պատճառը և հիմքերը, տեղեկանք աշխատավարձի, վճարված հարկերի ու պետական սոցիալական ապահովության վճարումների չափի, աշխատանքի գնահատականի վերաբերյալ, որին ի պատասխան 02.11.2017 թվականին նամակով պատասխանել են, որ իրեն ազատել են աշխատանքից 25.10.2017 թվականին` ներկայացնելով քաղվածք «ԵրՔԴՖ» ԲԲԸ-ի տնօրենի N-257 հրամանից, ըստ որի` իրեն աշխատանքից ազատել են ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 5-րդ և 9-րդ կետերի հիմքերով՝ ազատման հրամանի հիմքում դնելով իր անմիջական ղեկավարի ԷՄԲ-ի պետ Վ. Պողոսյանի 23.10.2017 թվականի զեկուցագիրը: Այսինքն, իրեն աշխատանքից ազատման պատճառն այդպես էլ մնացել է չպարզաբանված, քանի որ, զեկուցագիրը իրազեկման պատշաճ հիմք չէ, բովանդակությունը իրեն իրազեկված չէ, իր բոլոր բացասական հետևանքներով, և աշխատանքից ազատելու հրամանի օրինակը իրեն չեն տրամադրել պատշաճ իրազեկումով:
14.11.2017 թվականին կրկին պատվիրված նամակով դիմել է պատասխանող ընկերության տնօրինությանը՝ համապատասխան փաստաթղթերը պատշաճ կարգով տրամադրելու պահանջով, որին ի պատասխան 21.11.2017 թվականին ստացել է պատասխան, որը չի պարունակել պատշաճ փաստաթղթեր, որոնք պարտավոր էին իրեն տրամադրել, համաձայն ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի պարտադիր պայմանների: (…):
Հայցվորը, վկայակոչելով ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 2-րդ, 5-րդ, 11-րդ, 14-րդ, 38-րդ, 108-րդ, 113-րդ, 114-րդ, 130-րդ, 158-րդ, 163-րդ, 164-րդ, 195-րդ, 198-րդ, 121-րդ, 220-րդ, 226-րդ, 227-րդ, 228-րդ հոդվածներով, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 466-րդ հոդվածով, խնդրել է անվավեր ճանաչել պատասխանող «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ի տնօրենի 23.10.2017 թվականի համար 257 հրամանը՝ իրեն 25.10.2017 թվականից աշխատանքից ազատելու վերաբերյալ և իրեն վերականգնել նախկին աշխատանքում, պատասխանողից բռնագանձել հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար միջին աշխատավարձի գումարները (միջին օրական աշխատավարձի չափը՝ 7039.68 ՀՀ դրամ համապատասխան օրերի քանակով բազմապատկելու միջոցով՝ սկսած 25.10.2017 թվականից մինչև դատարանի վճռի փաստացի կատարման օրը), ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածով նախատեսված այդ գումարին հաշվեգրվող տոկոսները՝ սկսած աշխատանքից ազատման պահից՝ 25.10.2017 թվականից մինչև դատարանի վճռի փաստացի կատարման օրը, ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 108-րդ հոդվածի 3-րդ մասով, օրենսդրությամբ սահմանված կարգով վնասների հատուցում, սկսած՝ 18.10.2017 թվականից մինչև 25.10.2017 թվականը՝ իրեն անհիմն կերպով աշխատանքի չթույլատրելու պահից մինչև աշխատանքից ազատման պահը՝ 35,568.00 ՀՀ դրամ գումարի չափով:
Հայվորը 20.03.2018 թվականին ներկայացրել է դիմում՝ հայցապահանջների չափն ավելացնելու մասին, որով վկայակոչելով ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 36-րդ, 37-րդ հոդվածները, հայտնել է, որ գործատուները և աշխատողները իրենց՝
իրավունքները իրականացնելիս և պարտականությունները կատարելիս պարտավոր են
և պահպանել օրենքի պահանջները, գործելով բարեխիղճ և ողջամիտ: Հետևաբար, աշխատանքային իրավահարաբերությունների մասնակիցներն իրենց և իրավունքներն իրացնելիս և պարտականություններն կատարելիս պարտավոր էր առաջին՝ հերթին պահպանել օրենքի պահանջները, իսկ օրենքի պահանջերի խախտմամբ կատարված ցանկացած գործողություն չի կարող իրավական արժեվորման արժանանալ և համապատասխան իրավական հետևանքներ առաջացնել։
Սակայն, վերոգրյալ պահանջների խախտմամբ գործով պատասխանող «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ն անտեսելով այն հանգամանքը, որ աշխատանքային գրքույկին նվիրված ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 90-րդ հոդվածի կարգավորումները 22.06.2015 թվականից իրենց ուժը կորցրել են, հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում առանց նրա Համաձայնության գրառում են կատարել «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ի և Պապիկ Վիրաբյանի միջև կնքված աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքերի մասին և դա այն դեպքում, երբ մինչև 22.06.2015 թվականը գործող ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 90-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն` աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքերը աշխատանքային գրքույկում գրառվում են միմիայն աշխատողի ցանկությամբ:
Վերոշարադրյալից հետևում է, որ Պապիկ Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքերի սահմանումը ուղղակիորեն հակասում ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 36-րդ և 37-րդ հոդվածների իրավանորմերի պահանջներին, հանդիսանալով օրինականության սկզբունքի հիմնարար սկզբունքի խախտման ցայտուն օրինակ։
Նման պայմաններում հանգում ենք մի իրավիճակի, երբ պատասխանող ընկերության անօրինական գործողությունների խախտվել են հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանի աշխատանքային օրենսգրքով ամրագրված իրավունքներն ու օրինական շահերը։
Ելենով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ, 32-րդ և 42-րդ հոդվածների պահանջներով Խնդրում եմ՝
1. Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի հայցապահանջն ընդդեմ «Երևանի քիմիա
եղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ի ավելացնել հետևյալ բովանդակությամբ չորրորդ պահանջով՝
Վերացնել Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ի կողմից կատարված 23.10.2017 թվականի թիվ 257 հրամանի հիմքերի մասին գրառումը»։
Հայցվոր կողմը 03.12.2018 թվականին և 19.12.2019 թվականին ներկայացրել է «Դիրքորոշում» վերտառությամբ նույնաբովանդակ դատավարական փաստաթղթերը, որոնցով հայտնել է, որ «(…) ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` «Մինչև կարգապահական տուժի կիրառումը գործատուն պետք է աշխատողից պահանջի խախտման, աշխատողն առանց հարգելի պատճառների չի ներկայացնում գրավոր բացատրություն, ապա կարգապահական տույժը կարող է կիրառվել առանց գրավոր բացատրության»:
ՀՀ Վճռաբեկ դատարանը անդրադառանալով ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ
հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետի հիմքով աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու հետ կապված իրավահարաբերությունների բովանդակության բացահայտմանը թիվ ԵԱՔԴ/1066/02/11 քաղաքացիական գործով 26.12.2013 թվականի որոշմամբ արձանագրել է, որ.
[...ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետի համաձայն` անհարգելի պատճառով ամբողջ աշխատանքային օրվա (հերթափոխի) ընթացքում աշխատողի` աշխատանքի չներկայանալու դեպքում գործատուն իրավունք ունի աշխատողի հետ լուծելու անորոշ ժամկետով կնքված աշխատանքային պայմանագիրը, ինչպես նաև որոշակի ժամկետով կնքված աշխատանքային պայմանագիրը նախքան դրա գործողության ժամկետի լրանալը:..]
[....ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի համաձայն` մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուն պետք է աշխատողից պահանջի խախտման մասին գրավոր բացատրություն: Եթե գործատուի սահմանած ողջամիտ ժամկետում աշխատողն առանց հարգելի պատճառների չի ներկայացնում բացատրություն, ապա կարգապահական տույժը կարող է կիրառվել առանց բացատրության։....]
[....Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ անդրադարձել է գործատուի կողմից աշխատանքային կարգապահության խախտման մասին աշխատողից գրավոր բացատրություն պահանջելու ժամանակի հարցին` դիրքորոշում արտահայտելով այն մասին, որ գործատուն աշխատանքային կարգապահության խախտման մասին գրավոր բացատրությունը պետք է աշխատողից պահանջի մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը` սահմանելով այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ (տե՛ս Մանյա Գալուստյանն ընդդեմ «Հայկական ատոմային էլեկտրակայան» ՓԲԸ-ի թիվ 3-357(ՎԴ) գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 23.05.2008 թվականի որոշումը):...]
[...Վերոգրյալը հիմք ընդունելով` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ մինչև
կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին
գրավոր բացատրություն պահանջելը պարտադիր է, ինչպես նաև վերահաստատում է Մանյա Գալստյանի գործով արտահայտած դիրքորոշումն այն մասին, որ այդ բացատրությունն աշխատողից պետք է պահանջվի մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը` սահմանելով այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ:..]
Վերորգրյալից հետևում է, որ գործատուն մինչև ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետի հիմքով աշխատողի հետ աշխատանքային պայմանագիրը միակողմանիորեն լուծելը պարտավոր է հարուցել կարգապահական վարույթ և աշխատողից պահանջել ողջամիտ ժամկետում գրավոր բացատրություն ներկայացնել անհարգելի պատճառով ամբողջ աշխատանքային օրվա (հերթափոխի) ընթացքում աշխատողի` աշխատանքի չներկայանալու վերաբերյալ, որը նշված պարագայում պարտադիր պայման է համարվում:
Մինչդեռ, գործով պատասխանողը Պապիկ Վիրաբյանին չի տեղեկացրել նրա նկատմամբ հարուցված կարգապահական վարույթի առկայության, գրավոր բացատրություններ ներկայացնելու անհրաժեշտության մասին և բնականաբար չի տրամադրվել որևէ ժամկետ Պապիկ Վիրաբյանի կողմից գրավոր բացատրություններ ներկայացնելու համար, որը ևս մեկ անգամ փաստում է այն մասին, որ Պապիկ Վիրաբյանի հետ կնքված աշխատանքային պայմանագիրը գործով պատասխանող Ընկերության կողմից լուծվել է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի պարտադիր պայմանների կոպիտ խախտումներով, որը հանգեցրել է հայցվորի ՀՀ Սահմանադրությամբ և ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքով սահմանված իրավունքների խախտմանը:
III. Աշխատանքային գրույքուկում կատարված գրառումները
վերացնելու պահանջի վերաբերյալ.
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 36-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն`
«Աշխատանքային իրավունքները և պարտականությունները կարող են ծագել, փոփոխվել և
դադարել` սույն օրենսգրքով, այլ օրենքներով, աշխատանքային իրավունքի նորմեր
պարունակող այլ նորմատիվ իրավական ակտերով, աշխատանքային և կոլեկտիվ
պայմանագրերով նախատեսված հիմքերից, ինչպես նաև քաղաքացիների և գործատուների այն գործողություններից, որոնք, թեև օրենքով կամ այլ իրավական ակտերով նախատեսված չեն, սակայն, աշխատանքային օրենսդրության սկզբունքների, առաջացնում
աշխատանքային իրավունքներ և պարտականություններ:»
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 37-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ «Գործատուները, աշխատողները և նրանց ներկայացուցիչներն իրենց իրավունքներն
իրականացնելիս և պարտականությունները կատարելիս պարտավոր են պահպանել օրենքը, գործել բարեխիղճ և ողջամիտ։ Աշխատանքային իրավունքների չարաշահումն արգելվում է:»
Վերոգրյալ իրավանորմերի համադրված վերլուծության արդյունքում հանգում ենք այն հետևության, որ օրենսդիրը հիմք ընդունելով օրինականության հիմնարար սկզբունքի
պահանպանման անհրաժեշտությունն ու աշխատանքային իրավահարաբերությունների
մասնակիցների իրավունքների ու օրինական շահերի պաշտպանությունն, սահմանել է
աշխատանքային իրավահաբերությունների, այլ կերպ՝ աշխատանքային իրավունքներն ու
պարտականությունների ծագման, փոփոխման և դադարման հիմքերը, և որպես այդ
իրավունքների ծագման, փոփոխման և դադարման առաջնային հիմք սահմանել է ՀՀ
աշխատանքային օրենսգիրքը, ՀՀ օրենքները և աշխատանքային իրավունքի նորմեր
պարունակող այլ նորմատիվ իրավական ակտերը, որոնց պահանջների պահպանումը
պարտադիր է բոլոր պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պաշտոնատար անձանց, իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց համար:
Վերոգրյալով է պայմանավորված ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 37-րդ հոդվածի 1-ին մասի իրավակարգավորման սահմանումը, ըստ որի գործատուները և աշխատողները իրենց իրավունքները իրականացնելիս և պարտականությունները կատարելիս պարտավոր են պահպանել օրենքի պահանջները, գործելով բարեխիղճ և ողջամիտ:
Հետևաբար, աշխատանքային իրավահարաբերությունների մասնակիցներն իրենց
իրավունքներն իրացնելիս և պարտականությունների կատարելիս պարտավոր էր առաջին
հերթին պահպանել օրենքի պահանջները, իսկ օրենքի պահպանջների խախտմամբ կատարված ցանկացած գործողություն չի կարող իրավական արժեվորման արժանանալ և
համապատասխան իրավական հետևանքներ արժանացնել:
Սակայն, վերոգրյալ պահանջների խախտմամբ գործով պատասխանող «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ն անտեսելով այն հանգամանքը, որ աշխատանքային գրքույկին նվիրված ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 90-րդ հոդվածի կարգավորումները 22.06.2015 թվականից իրենց ուժը կորցրել են, հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում առանց նրա Համաձայնության գրառում են կատարել «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ի և Պապիկ Վիրաբյանի միջև կնքված աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքերի մասին և դա այն դեպքում, երբ մինչև 22.06.2015 թվականը գործող ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 90-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն` աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքերը աշխատանքային գրքույկում գրառվում են միմիայն աշխատողի ցանկությամբ:
Վերոշարադրյալից հետևում է, որ Պապիկ Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում
«Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ի կողմից աշխատանքային պայմանագրի
լուծման հիմքերի սահմանումը ուղղակիորեն հակասում է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 36-րդ և 37-րդ հոդվածների իրավանորմերի պահանջներին, հանդիսանալով օրինականության սկզբունքի հիմնարար սկզբունքի խախտման ցայտուն օրինակ:
Ցանկանում եմ վերահաստատել նաև Պապիկ Վիրաբյանի կողմից դատարան
ներկայացված հայցապահանջներն ամբողջ ծավալով և դրանց վերաբերյալ հայցվորի կողմից դատարան ներկայացված գրավոր և բանավոր հիմնավորումները
Հաշվի առնելով վերոգրյալը և հիմք ընդունելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության
օրենսգրքի 32-րդ հոդվածի և 56-րդ հոդվածի դրույթները Խնդրում եմ՝
Պապիկ Վիրաբյանի կողմից ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ի
ներկայացված հայցապահանջները բավարարել ամբողջությամբ»:
Գործի նոր քննության ընթացքում հայցվորը 30.04.2021 թվականի դատական նիստին ներկայացրել է բացատրություն, որով հայտնել է, որ «Գործատու պատասխանողը, ինչպես դատական նիստերի ժամանակ , այնպես էլ իր կողմից ներկայացված վկա հրավիրելու մասին միջնորդությունում հաստատել է այն փաստը՝ որ պատասխանողը մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը աշխատողից չի պահանջել գրավոր բացատրություն ենթադրյալ խախտման մասին և չի սահմանել ողջամիտ ժամկետ: Եվ դա հաստատել է այն փաստով, որ ընկերության տնօրեն Սիրազ Մաթևոսյանը նշել է, որ հայցվորի ներկայացրած տեղեկանքները՝ որոնք հանդիսանում էին պետական մարմնի կողմից տրված և վավերացված փաստաթղթեր, համապատասխան կարգով կուսումնասիրվեն՝ պարզելու համար դրանց իսկությունը, իսկ իրականում տնօրենը ասել է «էդ թուղթը կուղարկեմ քննության»։
Այսինքն՝ պատասխանողը չի լսել, չի ցանկացել լսել ենթադրյալ խախտում
կատարած աշխատողին, այլ միայն նշել է, որ` «ներկայացված տեղեկանքները
համապատասխան կարգով կուսումնասիրվեն, պարզելու համար դրանց իսկությունը»:
Այսինքն՝ սա ապացույց է այն մասին, որ պատասխանողը չի պահանջել գրավոր
բացատրություն ենթադրյալ խախտման մասին, ոչ բանավոր կերպով և ոչ էլ
համապատասխան ծանուցումով, այլ միայն նշել է, որ վերոնշյալ` պետական
մարմնի կողմից տրված և վավերացված փաստաթղթերը կուսումնասիրվեն՝ պարզելու
համար դրանց իսկությունը: Սակայն, ինչը ևս չի կատարել, այլ միայն իր կողմից
դրանք չեն դիտվել հարգելի, կամայական կերպով տալով աշխատողին
աշխատանքից ազատման հրաման։ Հետևաբար, 18.10.2017 թվականին պատասխանողի
կողմից չեն պահանջվել գրավոր բացատրություններ և ենթադրյալ խախտում
կատարողի կողմից չեն տրվել գրավոր բացատրություններ և միայն վերոնշյալ
տեղեկանքները գործատուին ներկայացնելը չի կարող դիտարկվել գրավոր
բացատրություն, քանի որ օրենքով սահմանված որոշակի երաշխիքներից օգտվելու
համար՝ աշխատանքից բացակայելը հարգելի համարվելու նպատակով անաշխատունակության թերթիկ ներկայացնելու պարտականությունը դրված է
աշխատողի վրա, ինչը կատարել է աշխատողը, և միաժամանակ վերոհիշյալ
քաղվածք` բժշկական փաստաթուղթը հանդիսանում է անաշխատունակության
վերաբերելի և թույլատրելի ապացույց:
Եվ, եթե, այդ օրը` 18.10.2017 թվականին պատասխանողը չի պարզել վերոնշյալ
տեղեկանքների՝ ամբուլատոր բժշկական քարտից քաղվածքի իսկությունը, ապա
ինչպես է որոշել է, որ տեղի է ունեցել կարգապահական խախտում, ինչու հենց
այդ օրը և այդ վայրկյաններին պետք է պահանջեր չապացուցված խախտման
մասին գրավոր բացատրություն: Եվ, գուցե ցանկացել է աշխատողի հետ
աշխատանքային պայմանագիրը լուծել Աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1- ին, 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ, 7-րդ կամ 11-րդ կետերի հիմքերով, ապա այդ դեպքում ինչու պետք է պահանջեր գրավոր բացատրություն, եթե չկա կարգապահական խախտում որակված դրույթ, որպիսի դեպքում չուներ նման պարտավորություն բացատրություն պահանջելու:
Այսինքն՝ 18.10.2017 թվականին պատասխանողը չի պահանջել, հետևաբար և չի սահմանել ողջամիտ ժամկետ գրավոր բացատրություն տալու համար: Այսինքն 18.10.2017 թվականին պատասխանողը չէր կարող պահանջել աշխատողից գրավոր բացատրություն, երբ չէր հաստատել աշխատողի կողմից կարգապահական խախտում կատարելու փաստը, առավել ևս ըստ պատասխանողի, գործատուն՝ ընկերության տնօրենը նշել է, որ աշխատողի ներկայացրած տեղեկանքները համապատասխան կարգով կուսումնասիրվեն՝
պարզելու համար դրանց իսկությունը:
Սակայն, այնուհետև գործատու պատասխանողն անհիմն կերպով չի թույլատրել
աշխատողին աշխատանքի 18.10.2017 թվականից մինչև 25.10.2017 թվականը: Եվ, այդ
ընթացքում որևէ կերպ, որևէ ձևով նամակագրական, էլեկտրոնային, կամ
գրավոր և իրեղեն ապացույցներով, փորձագետի եզրակացություններով, վկաների
ցուցմունքով, գործին մասնակցող անձանց ցուցմունքներով չի ներկայացրել
ենթադրյալ խախտում կատարած աշխատողից գրավոր բացատրություն
պահանջելու փաստ, կամ ապացույց, այլ միայն ենթադրյալ և վերացական
դատողությունով ներկայացրել է, թե ամբուլատոր բժշկական քարտից քաղվածքը
կարող է հանդիսանալ հայցվորի կողմից ներկայացված գրավոր բացատրություն,
որը իրավաչափ չէ: Եվ եթե, պատասխանողի կողմից վերոնշյալ, տեղեկանքները,
բժշկական փաստաթուղթ հանդիսացող քաղվածքը ուսումնասիրվել է մինչև 25.10.2017 թվականը, ապա ինչպես է պատասխանողը 23.10.2017 թվականին տվել թիվ
257 հրամանը՝ աշխատողին ազատել աշխատանքից կամ լուծել աշխատանքային
պայմանագիրը եթե չի հաստատել կարգապահական խախտում կատարելու
փաստը: Սա նշանակում է, որ տրված հրամանը իրավաչափ չէ և ենթակա է
անվավեր ճանաչման:
Եվս մեկ կարևոր հանգամանք, որ խնդրո առարկա հրամանի փաստական հիմքը
զեկուցագիրը գրվել է ավելի ուշ, սակայն մակագրվել է հետին թվով, որն այս
պահին կամ առայժմ թեև քննարկելիք չէ, սակայն նույնիսկ մակագրված օրով
անգամ` 20.10.2017 թվականին, փաստում է այն մասին, որ տնօրենը չէր կարող երկու օր
առաջ 18.10.2017 թվականին ենթադրեր կամ ապացուցել, որ աշխատողի կողմից
տեղի է ունեցել կարգապահական խախտում, որ ըստ օրենսդիրի սահմանած
կարգով պահանջեր գրավոր բացատրություն ենթադրյալ խախտում կատարած
աշխատողից: Սա նաև փաստ է այն մասին, որ 18.10.2017 թվականին գործատուն
չէր կարող պահանջել աշխատողից գրավոր բացատրություն, առանց խախտում
կատարելու փաստի առկայության և չի պահանջել, այսինքն չի ցանկացել լսել,
պահանջել գրավոր բացատրություն, ինչի իրավունքը չուներ և չէր կարող ունենալ
առանց փաստելու, որ աշխատողը թույլ է տվել կարգապահական խախտում:
Այսինքն, ըստ պատասխանողի վերացական դատողության, աշխատողը մինչև
կարգապահական խախտում կատարելը, պետք է տա գրավոր բացատրություն
ինչու է ուզում խախտել աշխատանքային կարգապահությունը: Եվ, ըստ
պատասխանողի ենթադրյալ և վերացական դատողության, աշխատողի կամ տվյալ
դեպքում հայցվորի կողմից գրված արձակուրդ գնալու դիմումը ևս համարվում է
աշխատանքային կարգապահական խախտում և գրավոր բացատրություն: Իսկ բժշկական փաստաթուղթ ներկայացնելը, ըստ պատասխանողի սուբյեկտիվ կարծիքի կամ ենթադրյալ և վերացական դատողության, իբր, հանդիսանում է գրավոր բացատրություն տալ բանավոր կարգով։ Այսինքն, նման դատողությունները, զուրկ են իրավական հիմքերից, անհեթեթ են, և իրավաչափ չեն:
Այնուհետև, երբ շինծու կարգով ստեղծվել է «Զեկուցագիր» Վաղարշակ
Պողոսյանի կողմից 20.10.2017 թվականի նշագրումով, որը ներկայացվել է տնօրենին 23.10.2017 թվականին և տնօրենը այն մակագրել է 20.10.2017 թվականին և տնօրենի կողմից կադրերի բաժնի պետին ուղղված հանձնարարականով բավարարել գործող օրենսդրությամբ, 23.10.2017 թվականին տրվել է թիվ 257 ոչ իրավաչափ հրամանը և աշխատողին ազատել աշխատանքից, այնինչ դեռ մինչև 25.10.2017 թվականը տնօրենը պետք է համապատասխան կարգով ուսումնասիրեր ներկայացված բժշկական փաստաթղթերը՝ ըստ իրենց ներկայացմամբ տեղեկանքները պարզելու համար դրանց իսկությունը: Ինչն առանց պարզելու, կամայական ձևով տվել է ոչ իրավաչափ հրաման, ինչն հիմք է 23.10.2017 թվականի թիվ 257 հրամանը անվավեր ճանաչելու, վերականգնելով աշխատողի խախտված իրավունքները:
Պատասխանողը փորձելով խույս տալ արդարադատությունից, միաժամանակ խոչընդոտել է արդարադատության իրականացմանը, ներկայացնելով դատարանին և ընդունելով այն փաստը, և բազմաթիվ անգամներ հնչեցնելով այն դիրքորոշումը, որ «ԵրՔԴՖ» ԲԲԸ-ի կողմից տրված 23.10.2017 թվականի տնօրենի թիվ 257 հրամանում նշված ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետի նշումը վրիպակի արդյունք է: Այնինչ, պատասխանողը, ցանկանալով այն ներկայացնել, որպես բարենպաստ պայման գործատու պատասխանողի համար, դրանով իսկ գործատուին դրել է ավելի վատթար վիճակի մեջ, ապացուցելով այն փաստը, որ գործատուն չի կարող աշխատողից
պահանջել կարգապահական խախտման մասին գրավոր բացատրություն, քանի որ արդեն իսկ ընդունել են այն փաստը, որ կարգապահական տույժի հիմք հանդիսացող աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետի հիմքերը բացակայում են: Այսինքն, մյուս կողմից փաստել են, որ անկախ այն բանից թե վերոնշյալ նորմը դիտարկել են որպես վրիպակ թե ոչ, այն գոյություն չունի և վերոնշյալ «ԵրՔԴՖ» ԲԲԸ –ի կողմից տրված 23.10.2017 թվականի թիվ 257 հրամանն իրենից ներկայացնում է առանց օրինական հիմքերի տրված հրաման: Եվ միաժամանակ, աշխատողն իրականացնելով իր իրավունքները և կատարելով իր պարտականությունները պահպանելով օրենքը, գործելով ողջամիտ բարեխիղճ, և օրենքով սահմանված որոշակի երաշխիքներից օգտվելու համար
ներկայացրել է բժշկական փաստաթուղթ հանդիսացող քաղվածքը տնօրինություն,
քանի որ նման փաստաթուղթ ներկայացնելու պարտականությունը դրված է եղել
աշխատողի վրա, ինչը կատարել է աշխատողը ողջամիտ և բարեխիղճ կերպով:
Վերոգրյալ անառարկելի փաստերի վերլուծության արդյունքում հանգում ենք այն
հետևության, որ սույն գործում չկան կարգապահական տույժերի հիմքեր և եթե
պատասխանողը ենթադրյալ և վերացական կարգով հայտարարել է, որ բժշկական
փաստաթուղթ հանդիսացող քաղվածքը համապատասխան կարգով կուսումնասիրի`
պարզելու համար դրա իսկությունը, իսկ հակառակ դեպքում` այսինքն ոչ իսկական
լինելու դեպքում, ըստ իրեն, այն կհանդիսանա կարգապահական տույժ տալու
հիմք: Սակայն, այդպես էլ, գործատուն չի ապացուցել բժշկական փաստաթուղթ
հանդիսացող քաղվածքի ոչ իսկական լինելը, և այն չի կարող համարվել հայցվոր
կողմից տրված գրավոր բացատրություն, առավել ևս դա փաստ է, որ գործատու
պատասխանողը հայցվորին 25.10.2017 թվականին աշխատանքից ազատելիս՝ մինչև
ենթադրյալ կարգապահական տույժի կիրառումը աշխատողից չի պահանջել
գրավոր բացատրություն, ենթադրյալ՝ խախտման մասին և չի սահմանել ողջամիտ
և ժամկետ, հայցվորին զրկելով լսված լինելու իրավունքից ամրագրված ՀՀ Սահմանադրության 50-րդ հոդվածի 3-րդ մասով, այն է «..պաշտոնատար անձինք պարտավոր են մինչև անձի համար միջամտող անհատական ակտ ընդունելը լսել նրան, բացառությամբ օրենքով սահմանված դեպքերի»։ Ինչպես նաև խախտել է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի պահանջը, աշխատողի հետ աշխատանքային պայմանագիրը լուծվել է օրենսդրությամբ սահմանված կարգի խախտումով, ինչի
հետևանք է հանդիսանում ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 265-րդ հոդվածի կիրառումը»:
Հայցվորի ներկայացուցիչը 01.02.2021 թվականին ներկայացրել է միջնորդություն՝ փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումարը բռնագանձելու մասին, և վկայակոչելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 101-րդ, 107-րդ, 108-րդ, 109-դ հոդվածները, ՀՀ վճառբեկ դատարանի 13.02.2009 թվականի թիվ ԵԿԴ/3058/02/09 և 29.06.2012 թվականի թիվ ԵԿԴ/1587/02/10 որոշումները, ՀՀ փաստաբանների պալատի խորհրդի 26.12.2013 թվականի թիվ 33/3 որոշումը, և հայտնելով, որ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի և «Փաստաբանական գրասենյակ Լեվ Գրուպ» ՍՊ ընկերության միջև 29.01.2021 թվականին կնքվել է Ծառայությունների վճարովի մատուցման մասին ՓԳ-21-01/ԼԳ պայմանագիրը, որով «Փաստաբանական գրասենյակ Լեվ Գրուպ» ՍՊԸ-ն ներկայացնում է Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի շահերը Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանում գտնվող թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17 քաղաքացիական գործով: Պայմանագրի 1.1. և 1.1.1. կետի ուժով Պայմանագրի առարկայի մեջ է մտնում սույն քաղաքացիական գործով
կատարված խորհրդատվությունը և դատական պաշտպանությունն ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանում։ Պայմանագրի 3.1. կետի համաձայն սույն պայմանագրի գինը թիվ 1.1.1. կետով սահմանված ծառայության համար կազմում է 200.000 ՀՀ դրամ, խնդրել է եզրափակիչ դատական ակտով անդրադառնալ դատական ծախսերին և Ընկերությունից հօգուտ Պապիկ Վիրաբյանի բռնագանձել 200.000 ՀՀ դրամ՝ որպես առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանում փաստաբանի խելամիտ վարձարության գումար»:
Հայցվորի ներկայացուցիչը 09.02.2021 թվականին ներկայացրել է միջնորդություն, որով հայտնել է, որ «Դատարանի վարույթում է գտնվում թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17
քաղաքացիական գործն ըստ հայցի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի ընդդեմ
«Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲ ընկերության (այսուհետ նաև՝ Պատասխանող)՝ հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի գումարը բռնագանձելու պահանջների մասին։
Դատարանի 13.01.2021 թվականի որոշմամբ սահմանվել են ապացուցման
ենթակա փաստերը և մինչև 01.02.2021 թվականը ապացույցներ ներկայացնելու դատավարական ժամկետը: 
Պատասխանողի կողմից ներկայացվել է միջնորդություն սույն գործով վկա
հրավիրելու մասին:
Ամբողջությամբ առարկում եմ վկա հրավիրելու մասին միջնորդությանը հետևյալ պատճառաբանությունների լույսի ներքո:
1. Պատասխանողն իր վկա հրավիրելու մասին միջնորդությամբ նշել է, որ
քննարկվող գործով էական նշանակություն ունի այն փաստը, արդյոք պատասխանողը հայցվորին 25.10.2017 թվականին աշխատանքից ազատելիս մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը պահանջել է գրավոր բացատրություն խախտման մասին՝ սահմանելով ողջամիտ ժամկետ։ Այնուհետև հայտնել, որ մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուն սպասել է այնքան ժամանակ, մինչև հայցվորը ներկայացել է աշխատանքի վայր և բացակայած օրերի վերաբերյալ տվել իր բացատրությունը: 18.10.2017 թվականին հայցվորը, ներկայանալով աշխատանքի, ներկայացել է տնօրեն Սիրազ Մաթևոսյանի
աշխատասենյակ և հարց ու պատասխանի միջոցով ներկայացրել է բացակայած օրերի վերաբերյալ բացատրություն՝ իր հետ ներկայացնելով նաև Հաճնի պոլիկլինկայի կողմից տրամադրված տեղեկանքները...։ Հայցվորի բացատրություն տալու ժամանակ տնօրենի աշխատասենյակում է եղել նաև որակի գծով փոխտնօրեն Սուսաննա Գրիգորի Շահբազյանը, վերջինս ևս կարող է հաստատել սույն գործով էական նշանակություն ունեցող փաստը։ 
Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող ՀՀ աշխատանքային
օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի համաձայն՝ մինչև կարգապահական տույժի
կիրառումը գործատուն պետք է աշխատողից պահանջի խախտման մասին գրավոր
բացատրություն: Եթե գործատուի սահմանած ողջամիտ ժամկետում աշխատողն
առանց հարգելի պատճառների չի ներկայացնում բացատրություն, ապա
կարգապահական տույժը կարող է կիրառվել առանց բացատրության:
Դատարանի ուշադրությունն եմ հրավիրում այն հանգամանքին, որ Պատասխանողն ըստ էության իր նման դատավարական միջնորդությամբ և ապացույցներ ներկայացնելու դատավարական ժամկետում մինչ տույժի կիրառումը գրավոր բացատրություն պահանջելու մասին ապացույցի չներկայացմամբ, ուղղակիորեն հաստատում է հենց այն հանգամանքը, որը Պատասխանողը Հայցվորին 25.10.2017 թվականին աշխատանքից ազատելիս ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի ուժով չի
պահանջել գրավոր բացատրություն և չի տվել Հայցվորին ողջամիտ ժամկետ գրավոր բացատրություն ներկայացնելու համար, քանի որ իր իսկ միջնորդությամբ փաստում է, որ գործատուն ոչ թե գրավոր բացատրություն է պահանջել և գրավոր
բացատրության տալու համար ողջամիտ ժամկետ սահմանել, այլ՝ ենթադրյալ բանավոր բացատրություն է պահանջել: 
Այսինքն՝ Պատասխանողի կողմից ներկայացված միջնորդությունը վկա հրավիրելու մասին ոչ թե ուղղված է ապացուցելու Պատասխանողի վրա դրված ապացուցման ենթակա փաստն առ այն, թե վերջինս մինչ կարգապահական տույժի կիրառումը գրավոր բացատրություն է պահանջել Հայցվորից, այլ հակառակը՝ ուղղված է ապացուցելու փաստական հանգամանքն առ այն, որ Պատասխանողը ենթադրյալ բանավոր բացատրություն է պահանջել Հայցվորից, ինչն սույն գործով աացուցման ենթակա փաստերի մեջ ներառված չէ, ավելին՝ օրենսդրի կողմից որևէ կերպ էական նշանակություն չունի գործատուի՝ բանավոր բացատրություն պահանջելու փաստական հանգամանքը։
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 68-րդ հոդվածի 2-րդ
մասի համաձայն` վկա կանչելու վերաբերյալ միջնորդություն ներկայացնելիս պետք է նշվի այն փաստը, որի վերաբերյալ վկան պետք է հարցաքննվի, վկայի անունը և հասցեն:
Տվյալ դեպքում պատասխանողը վկա հրավիրելու մասին միջնորդությամբ վկայակոչել է այնպիսի փաստական հանգամանք, որը սույն գործով դատարանի կողմից ապացուցման ենթակա փաստերի մեջ ներառված չէ, այսինքն՝ ուղղված չէ ապացուցելու փաստն առ այն, որ գործատուն Հայցվորից պահանջել է ողջամիտ ժամկետում գրավոր բացատրություն ներկայացնել՝ հաշվի առնելով, որ Պատասխանողն ինքն իր դատավարական փաստաթղթով ընդունել է, որ ոչ թե գրավոր բացատրություն է պահանջվել գործատուի կողմից այլ բանավոր խոսակցություն է տեղի ունեցել, որը սույն գործով էական նշանակություն ունենալ չի կարող:
Հետևապես՝ գտնում եմ, որ սույն գործով Պատասխանողի կողմից վկա հրավիրելու մասին միջնորդության մեջ նշված չէ այնպիսի փաստական հանգամանք, որը Դատարանի ապացուցման պարտականությունը բաշխելու մասին որոշմամբ ընդգրկված է և գործի համար էական նշանակություն կարող է ունենալ՝ հաշվի առնելով, որ վկա հարցաքննելու մասին միջնորդությունն ուղղված չէ հաստատելու գործին մասնակցող անձի վրա դրված ապացուցման ենթակա փաստն առ այն, որ Պատասխանողը Հայցվորից մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը պահանջել է գրավոր բացատրություն՝ սահմանելով ողջամիտ ժամկետ:
Միաժամանակ հարկ է ընդգծել, որ Պատասխանողի կողմից նման փաստական
հանգամանքների իրողությամբ չի ներկայացվել ապացույց առ այն, որ իր կողմից
պահանջված գրավոր բացատրությունը Հայցվորի կողմից չի ներկայացվել, այսինքն` չի ներկայացվել ապացույց առ այն, որ հայցվորը հրաժարվել է գրավոր բացատրություն ներկայացնելու իր իրավունքից: Նշված հանգամանքը ևս փաստում է այն մասին, որ իրականում գործատուն Հայցվորից գրավոր բացատրություն չի պահանջել, հակառակ դեպքում իր իրավունքների իրացման ապահովման տեսանկյունից կկազմեր արձանագրություն՝ Հայցվորի գրավոր բացատրություն ներկայացնելու իրավունքից հրաժարվելու մասին: Բացի այդ, եթե Պատասխանողը Հայցվորից պահանջել է բացատրություն, ապա այդ դեպքում ինչու կարգապահական տույժը չի պարունակում Հայցվորի բացատրությունները, դիրքորոշումը ենթադրյալ կարգապահական խախտման վերաբերյալ և գործատուի պատճառաբանությունները դրա վերաբերյալ, որպեսզի
գործատուի կողմից ընդունված անհատական իրավական ակտը թույլ տար
Դատարանին պարզելու, թե ինչ իրավական և փաստական հիմքերի շրջանակում
է գործատում եկել ենթադրյալ իրավաչափ այն եզրահանգման, որ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 224-րդ հոդվածի իմաստով անհրաժետ է Հայցվորի նկատմամբ կիրառել աշխատանքային պայմանագրի լուծման կարգապահական տույժի հիշյալ տեսակը և ոչ նկատողությունը կամ խիստ նկատողությունը:
Այլ կերպ ասած, եթե Պատասխանnղը պնդում է, թե Հայցվորը բացատրություն տվել է, ապա այս կապակցությամբ անհատական իրավական ակտը պատճառաբռնված չէ, քանի որ փաստորեն Պատասխանողն ուղղակիորեն ընդունել է հանգամանքը, որ Հայցվորը բացատրություն է տվել, որը սահմանված կարգով չի քննվել և որի վերաբերյալ որոշում չի կայացվել գործատուի կողմից։
Այսինքն՝ հիշյալ երկու դեպքում էլ անհատական իրավական ակտը ենթակա
է անվավեր ճանաչման, քանի որ մի դեպքում, եթե Պատասխանողը գրավոր
բացատրություն չի պահանջել Հայցվորից, այն հանդիսանում է ՀՀ աշխատանքային
օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի խախտում, իսկ մի դեպքում, եթե ընդունում է, որ
Հայցվորը տվել է բացատրություն, ապա անհատական իրավական ակտն այս
կապակցությամբ պատճառաբանված չէ, քանի որ չի պարունակում նշում
Հայցվորի բացատրության և Պատասխանողի՝ խախտման ծանրության և դրա
հետևանքների, աշխատողի մեղքի, այդ խախտման կատարման հանգամանքների
և աշխատողի` նախկինում կատարած աշխատանքի վերաբերյալ կատարված
եզրահանգման մասին, որն էլ փաստորեն ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 224-րդ
հոդվածի խախտում է։
Ստացվում է, որ Պատասխանողն իր իսկ վկա հարցաքննելու միջնորդությամբ
անուղղակի կերպով ընդունում է, որ ոչ բոլոր փաստական հիմքերի հիման վրա
անհատական իրավական ակտ` կարգապահական տույժ է ընդունել, իսկ ՀՀ
քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 214-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին
կետի իմաստով դատարանը բոլոր դեպքերում վիճարկվող անհատական ակտը
ճանաչում է անվավեր, եթե դրանում նշված չէ (...) աշխատողին կարգապահական
պատասխանատվության ենթարկելու փաստական կամ իրավական հիմքը: Գտնում
եմ, որ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու փաստական հիմքը
ենթադրյալ բացատրություն տված աշխատողի բացատրության հիմքերի հետ ուղղակի կապի մեջ է գտնվում, այն գործատուի կողմից անհատական իրավական ակտի պատճառաբանություններում չանդրադառնալն ու չարձանագրելն ինքնըստինքյան փաստում է կարգապահական տույժի՝ օրենքի պահանջների խախտմամբ ընդունված լինելու հանգամանքի մասին, քանի որ վկայում է գործատուի` աշխատողի կողմից տված բացատրություններին չանդրադառնալու իմպերատիվ պահանջի (ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 224-րդ հոդված) խախտման մասին:
2. Ավելին՝ Դատարանի ուշադրությունն եմ հրավիրում նաև այն հանգամանքին,
որ ներկայումս գործող ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի 1-ին մասի
համաձայն՝ մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուն պետք է աշխատողից
գրավոր կերպով պահանջի խախտման մասին գրավոր բացատրություն՝ տրամադրելով ողջամիտ ժամկետ:
Այսինքն` գրավոր ձևը նախատեսվել է և՛ գործատուի համար՝ բացատրություն
պահանջելիս, և աշխատողի համար բացատրություն ներկայացնելիս:
Նշված օրենսդրական կարգավորման իրավական նպատակը կայանում է միայն նրանում, որպեսզի վերացվի գործատուի հայեցողական լիազորությունը բացատրությունը գրավոր կամ բանավոր կերպով պահանջելու կապակցությամբ, քանի որ դատավարության ժամանակ գործատուները, փորձելով հիմնավորել իրենց վրա դրված ապացուցման ենթակա փաստը, հանդես գալով որպես շահագրգիռ կողմ, տալիս էին կանխակալ, այդ թվում՝ կեղծ դիրքորոշում գրավոր բացատրություն աշխատողից իբրև թե պահանջելու կապակցությամբ: Ըստ էության առաջին իսկ հայացքից անտրամաբանական է թվում կարգավորումն առ այն, որ գործատուն պարտավոր է բանավոր պահանջել գրավոր բացատրությունը աշխատողից, իսկ աշխատողը պարտավոր է գրավոր ներկայացնել
բացատրությունը՝ չկարգավորելով այն իրավահարաբերությունները, թե ինչպե՞ս
պետք է աշխատողն ապացուցի գործատուի կողմից կեղծ ցուցմուք տալու
պայմաններում իրենից գրավոր բացատրություն պահանջված չլինելու
հանգամանքը:
Գտնում եմ, որ դատավարության ժամանակ գործատուի կողմից գրավոր
ապացույցի չներկայացումը` աշխատողից գրավոր բացատրություն պահանջելու կապակցությամբ, ըստ էության հավաստում է վկայի ցուցմունքի անարժանահավատության մասին, քանի որ եթե գործատուն ի սկզբանե շահագրգռված է եղել պարզելու ենթադրյալ կարգապահական խախտման հիմքերը՝ աշխատողի մեղքը, ապա պարտավոր էր գրավոր ձևով պահանջել գրավոր բացատրություն աշխատողից հետագա իրավական վեճերից խուսափելու նպատակով:
Այս առումով հարկ է վկայակոչել Սահմանադրական դատարանի արտահայտած դիրքորոշումն առ այն, որ «Աշխատանքով պայմանավորված հարաբերությունների կարգավորման պայմանագրային բնույթը միաժամանակ պահանջում է ոչ միայն իրավունքի իրացման, այլև պարտականության կատարման անհրաժեշտություն, և կողմերի, տվյալ դեպքում գործատուի` աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու իրավունքի իրացումը չպետք է պայմանավորված լինի նպատակահարմարությամբ կամ սուբյեկտիվ բնույթի այլ գործոնով, այլ աշխատանքի իրավունքի իրացման
հետապնդի արդար, իրավաբանորեն ամրագրված որոշակի նպատակ՝ սկզբունքներին համապատասխան» (ՍԴՈ-792): 
Վերը նշվածի լույսի ներքո գտնում եմ, որ սույն գործով Պատասխանողի կողմից գրավոր ապացույցի չներկայացումն առ այն, որ Պատասխանողը Հայցվորից պահանջել է գրավոր բացատրություն, վկայում է միմիայն այն հանգամանքի մասին, որ իրականում գործատուն Հայցվորից ոչ միայն չի պահանջել գրավոր բացատրություն, այլ նաև՝ առհասարակ բանավոր բացատրություն։ Ավելին՝ ի սկզբանե գործի նախորդ քննությունից ի վեր Հայցվորը փաստել է, որ իրենից բացատրություն գրավոր չի վերցվել և չի պահանջվել այն ողջամիտ ժամկետում ներկայացնել, այդ դեպքում ինչու նախորդ գործի
քննությամբ Պատասխանողը վկա հրավիրելու մասին նման միջնորդություն չի
ներկայացրել, եթե ի սկզբանե իրականությունը եղել է այն, որ Պատասխանողը
Հայցվորից բացատրություն գրավոր պահանջել է։ Պատասխանողի նման գործողությունը ստեղծում է ներքին համոզմունք առ այն, որ վերջինս փորձում է խեղաթյուրել փաստերը, վկայի ցուցմունքով կոծկել իր կողմից ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ
հոդվածի խախտման փաստը ներկայացնելով ոչ արժանահավատ տեղեկություններ:
Ամփոփելով վերոշարադրյալը` հարկ է նշել, որ պատասխանողը չի իրականացրել իր՝ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածով նախատեսված պարտականությունը, Հայցվորից չի պահանջել գրավոր բացատրություն մինչ կարգապահական տույժի կիրառումը և փաստորեն նշված փաստական հանգամանքն ուղղակիորեն ընդունել վկա հրավիրելու մասին միջնորդությամբ՝ արձանագրելով, որ կողմերի միջև տեղի է ունեցել ենթադրյալ բանավոր խոսակցություն և ոչ գործատուի կողմից գրավոր բացատրություն
պահանջելու իմպերատիվ պահանջի իրականացում:
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 32-րդ հոդվածով՝ Դատարանին ՀԱՅՑՈՒՄ ԵՄ 
1. պատասխանող «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲ ընկերության միջնորդությունը` վկա հրավիրելու վերաբերյալ, մերժել»:
Հայցվորը և հայցվորի ներկայացուցիչները՝ պնդելով ներկայացված հայցը փաստական և իրավական հիմքերով, խնդրել են այն բավարարել, միևնույն ժամանակ հավելելով, որ պատասխանող կողմը չի պահպանել իրավահարաբերության ժամանակ գործող ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի պահանջները և մինչև հայցվորի նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառելը չի հարուցել կարգապահական վարույթ և չի պահանջել հայցվորից գրավոր բացատրություն, որպիսի փաստը հիմնավորվել է նաև վկաների ցուցմունքներով, և ուղղակի գործատուի կողմից աշխատողից փաստաթղթեր և հիմնավորումներ պահանջելը՝ աշխատանքի չներկայանալու վերբերյալ չի կարող համարվել իրավահարաբերության ժամանակ գործող ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի պահանջների պահպանում: Ավելին, ըստ հայցվոր կողմի առկա չէ հայցվորի նախկին աշխատանքում վերկանագնելու անհնարինություն և հայցվորին պետք է վերականգնել նախկին աշխատանքում: 
Հայցվոր կողմը դատաքննության ընթացքում հայտնել է, որ հայցվորի կողմից իր բացակայության վերաբերյալ պոլիկլինիկայից տեղեկանք ներկայացնելը դեռևս չի նշանակում, որ գործատուն պահանջել է ներկայացնել գրավոր բացատրություն:
Հայցվորի ներկայացուցիչը հայտնել է նաև, որ Ընկերության ԷՄԲ-ի պետ Վաղարշակ Պողոսյանի 20.10.2017 թվականի զեկուցագրում ևս առկա չէ որևէ խոսք հայցվորից բացատրություն պահանջելու և վերջինիս կողմից հրաժարվելու կամ չներկայացնելու վերաբերյալ և քանի որ առկա չի եղել կարգապահակն տույժ կիրառելու հիմք, հետևաբար չի պահանջվել նաև բացատրություն:
Հայցվորի ներկայացուցիչը հայտնել է նաև, որ անհատական իրավական ակտը ենթակա է անվավեր ճանաչման, քանի որ մի դեպքում, եթե պատասխանողը չի պահանջել հայցվորից գրավոր բացատրություն, ապա այն հանդիսանում է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի պահանջ, իսկ մյուս դեպքում, եթե ընդունում ենք, որ հայցվորը տվել է բացատրություն, ապա անհատական իրավական ակտը այդ կապակցությամբ պատճառաբանված չէ, քանի որ չի պարունակում հայցվորի բացատրության և պատասխանողի խախտման ծանրության և դրա հետևանքների, աշխատողի մեղքի, այդ խախտման կատարման հանգամանքների և աշխատողի` նախկինում կատարած աշխատանքը: 
Հայցվորի ներկայացուցիչը հայտնել է նաև, որ գործատուի կողմից կամայականորեն աշխատողին հարցնի, թե ինչու չես եկել աշխատանքի, նա էլ ասի, որ հիվանդ եմ եղել դրա համար չեմ եկել, դա չի կարող համարվել, որ պահանջվել է գրավոր բացատրություն:

Պատասխանողի փաստարկները և իրավական դիրքորոշումը.
Ընկերության ներկայացուցիչները 20.03.2018 թվականին Դատարան են ներկայացրել «Հայցադիմումի պատասխան» վերտառությամբ դատավարական փաստաթուղթ, որով ի թիվս այլ փաստերի հայտնել է նաև, որ Պապիկ Վիրաբյանը անհարգելի պատճառներով 2017 թվականի սեպտեմբերի 28-ից մինչև 2017 թվականի հոկտեմբերի 25-ը չի ներկայացել աշխատանքի: 2017 թվականի սեպտեմբերի 28-ին հայցվորը արձակուրդ գնալու դիմում է ներկայացրել ընկերություն` պահանջելով հերթական արձակուրդ 10 աշխատանքային օրով՝ 2017 թվականի հոկտեմբերի 04-ից մինչև 2017 թվականի հոկտեմբերի 18-ը, որը սակայն էներգոմեխանիկական բաժնի պետը չի հաստատել` ելնելով արտադրամասի ծավալուն աշխատանքներից և բաժնում համապատասխան մասնագետ չլինելու պատճառով: Մինչդեռ Պապիկ Վիրաբյանը հաշվի առնելով վերոնշյալ հանգամանքը, հիշյալ դիմումը թողել է ընդունարանում և հեռացել: Այնուհետև, «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲԸ-ի էներգոմեխանիկական բաժնի պետ Վաղարշակ Պողոսյանի կողմից կազմվել է համապատասխան զեկուցագիր առ այն, որ ֆիրմայի էլեկտրիկ Պապիկ Վիրաբյանը 28.09.2017 թվականին ինքնակամ լքել է աշխատանքը, համարելով իրեն արձակուրդում, առանց թույլտվության և չի ներկայացել աշխատանքի 20 օրացուցային օր: Այդ ընթացքում հայցվորին տեղեկացվել է ինչպես հեռախոսազանգի, այնպես էլ աշխատակցի միջոցով, որ չի գտնվում արձակուրդում և պետք է ներկայանա աշխատանքի, մինչդեռ հայցվորը անտեսելով վերոնշյալ հորդորները` շարունակել է չներկայանալ աշխատանքի և իրեն համարել արձակուրդում գտնվող աշխատակից:
Այնուհետև հայցվորը ներկայացել է աշխատավայր` ներկայացնելով «Նոր Հաճնի պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ-ից քաղվածք մեծահասակի ամբուլատոր բժշկական քարտից, ըստ որի` վերջինս հետազոտվել է Նոր Հաճընի պոլիկլինիկայում 29.09.17-03.10.17 թվականները, այդ կերպ փորձել է հիշյալ քաղվածքը հավասարեցնել անաշխատունակության թերթիկի և այդ հիմքով հարգելի համարել իր բացակայությունը:
Այսպիսով, ընկերությունը օրենսդրության պահանջների պահպանմամբ հայցվորին չի տրամադրել ամենամյա արձակուրդ, հետևաբար չի ընդունել համապատասխան հրաման, մինչդեռ հայցվորը առանց որևէ իրավական հիմքի իրեն համարել է ամենամյա արձակուրդում գտնվող աշխատակից և անհարգելի պատճառներով 28.09.2017-25.10.2017 թվականներին չի ներկայացել աշխատանքի:
Հիմք ընդունելով վերոգրյալը և ղեկավարվելով ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 164-րդ, 113-րդ, 123-րդ հոդվածներով, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 95-րդ հոդվածով՝ դատարանից խնդրել է հայցվորի պահանջը՝ աշխատանքից ազատելու հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի դիմաց հատուցում բռնագանձելու մասին ամբողջությամբ մերժել:
Ընկերության ներկայացուցիչները 13.04.2018 թվականին ներկայացրել են «Դիրքորոշում» վերտառությամբ դատավարական փաստաթուղթ հայցապահանջների չափն ավելացնելու վերաբերյալ, որով հայտնել են, որ «Դատարանի վարույթում է գտնվում թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17 քաղաքացիական գործն ըստ հայցի Պապիկ Վիրաբյանի ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲ ընկերության /այսուհետ նաև` Ընկերություն/՝ աշխատանքից ազատելու հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի դիմաց հատուցում բռնագանձելու պահանջների մասին:
20.03.2018 թվականին հայցվորի կողմից ներկայացվել է դիմում հայցապահանջների չափը ավելացնելու վերաբերյալ։
Հայցվորի կողմից ներկայացված հայցի լրացումը հիմնավոր չէ, ուստի գտնում ենք, որ հայցապահանջն անհիմն է և ոչ իրավաչափ:
2017 թվականի հունվարի 1-ից աշխատանքային գրքույկները դուրս են եկել գործածությունից, փոխարենը դրանց ամբողջ տեղեկատվությունն թվայնացվում և պահպանվում է։ Այսինքն, որպես այդպիսին աշխատանքային գրքույկը կորցնում է իր նշանակությունը և այլևս տեղեկատվության աղբյուր չի հանդիսանում, սակայն փոխարենը ստեղծվում են էլեկտրոնային բազաներ, որոնք ավելի ճշգրիտ են, կառավարելի են, միատարր են, արագ, և մեկ պատուհանի սկզբունքն են ձևավորում։ Հետևաբար հայցվոր կողմի պահանջը, որպես այդպիսին առարկայազուրկ է, գրքույկի մեջ աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքերը գրառել կամ չգրառելը ինչպես ներկայումս, այնպես էլ ապագայում որևէ իրավական հետևանք հայցվորի համար առաջացնել չի կարող։ 
Այնուամենայնիվ, հիմք ընդունելով վերոգրյալը սույն հարցի քննությունը թողնում ենք դատարանի հայեցողությանը»:
Պատասխանող կողմը 02.10.2019 թվականին ներկայացրել է դատաքննության ճառ, որով հայտնել է, որ «Դատարանի վարույթում է գտնվում թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17 քաղաքացիական գործն ըստ հայցի՝ Պապիկ Վիրաբյանի ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲ ընկերության /այսուհետ նաև` Ընկերություն/ աշխատանքից ազատելու հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի դիմաց հատուցում բռնագանձելու պահանջների մասին:
Հայցվորի կողմից ներկայացված հայցադիմումը հիմնավոր չէ, ուստի գտնում ենք, որ հայցապահանջն անհիմն է և ոչ իրավաչափ, ինչպիսի պայմաններում հայցը ենթակա է մերժման:
Այսպես, հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանը անհարգելի պատճառներով 2017 թվականի սեպտեմբերի 28-ից մինչև 2017 թվականի հոկտեմբերի 25-ը չի ներկայացել աշխատանքի: 2017 թվականի սեպտեմբերի 28-ին հայցվորը արձակուրդ գնալու դիմում է ներկայացրել
ընկերություն, պահանջելով հերթական արձակուրդ 10 աշխատանքային օրով՝ 2017 թվականի հոկտեմբերի 04-ից մինչև 2017 թվականի հոկտեմբերի 18-ը, որը սակայն
էներգոմեխանիկական բաժնի պետը՝ Վաղարշակ Պողոսյանը չի հաստատել, ելնելով
արտադրամասի ծավալուն աշխատանքներից և բաժնում համապատասխան մասնագետ
չլինելու պատճառով: Մինչդեռ Պապիկ Վիրաբյանը հաշվի չառնելով վերոնշյալ
հանգամանքը, հիշյալ դիմումը թողել է ընդունարանում և հեռացել։
Այնուհետև, «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲ ընկերության
էներգոմեխանիկական բաժնի պետ Վաղարշակ Պողոսյանի կողմից կազմվել է համապատասխան զեկուցագիր առ այն, որ ֆիրմայի էլեկտրիկ Պապիկ Վիրաբյանը 28.09.2017 թվականին ինքնակամ լքել է աշխատանքը, համարելով իրեն արձակուրդում, առանց թույլտվության և չի ներկայացել աշխատանքի 20 օրացույցային օր։ Այդ ընթացքում հայցվորին տեղեկացվել է ինչպես հեռախոսազանգի, այնպես էլ աշխատակցի միջոցով, որ ինքը չի գտնվում արձակուրդի մեջ և պետք է ներկայանա աշխատանքի, մինչդեռ, հայցվորը անտեսելով վերոնշյալ հորդորները շարունակել է չներկայանալ աշխատանքի և իրեն համարել արձակուրդում գտնվող աշխատակից:
Այնուհետև հայցվորը ներկայացել է աշխատավայր ներկայացնելով «Նոր Հարճընի պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ-ից քաղվածք մեծահասակի ամբուլատոր բժշկական քարտից, ըստ որի վերջինս հետազոտվել է Նոր Հաճընի պոլիկլինիկայում 29.09.17-03.10.17 թվականներին, այդ կերպ փորձել է հիշյալ քաղվածքը հավասարեցնել անաշխատունակության թերթիկի և այդ հիմքով հարգելի համարել իր բացակայությունը:
Այսպիսով, Ընկերությունը օրենսդրության պահանջների պահպանմամբ հայցվորին
չի տրամադրել ամենամյա արձակուրդ, հետևաբար չի ընդունել համապատասխան
հրաման, մինչդեռ հայցվորը առանց որևէ իրավական հիմքի իրեն համարել է ամենամյա
արձակուրդում գտնվող աշխատակից և անհարգելի պատճառներով՝ 28.09.2017-
25.10.2017 թվականներին չի ներկայացել աշխատանքի:
Համաձայն ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 164-րդ հոդվածի 2-րդ մասի. «Աշխատանքի առաջին տարվա համար ամենամյա արձակուրդը, որպես կանոն,
տրամադրվում է տվյալ կազմակերպությունում անընդհատ աշխատանքի վեց ամիսը
լրանալուց հետո, բացառությամբ համատեղությամբ աշխատողների։ Երկրորդ և
յուրաքանչյուր հաջորդ աշխատանքային տարվա համար ամենամյա արձակուրդը
տրամադրվում է աշխատանքային տարվա ցանկացած ժամանակ` ամենամյա արձակուրդի
տրամադրման հերթականությանը համապատասխան։ Հերթականության կարգը
սահմանվում է կոլեկտիվ պայմանագրով, իսկ նման պայմանագրի բացակայության
դեպքում` ԿՈՂՄԵՐԻ ՀԱՄԱՁԱՅՆՈՒԹՅԱՄԲ»:
Վերոնշյալ իրավական նորմը հստակ սահմանում է, որ ամենամյա արձակուրդը
տրամադրվում է աշխատանքային տարվա ցանկացած ժամանակ` ամենամյա արձակուրդի
տրամադրման հերթականությանը համապատասխան, որն էլ իր հերթին սահմանվում է
ԿՈՂՄԵՐԻ ՀԱՄԱՁԱՅՆՈՒԹՅԱՄԲ, մինչդեռ հայցվորը անտեսելով ինչպես այս, այնպես էլ
աշխատանքային օրենսդրության այլ նորմեր, որոնք կհիշատակվեն ստորև, իր նման կերպ
գործելաոճով խաթարել է աշխատանքային օրենսդրության կարևորագույն սկզբունքներից
մեկը՝ այն է աշխատանքային հարաբերությունների կայունության սկզբունքը:
Ինչ վերաբերվում է հայցվորի կողմից մատնանշած մյուս հանգամանքին, այն, որ
վերջինս աշխատանքի չներկայանալու օրերին խնամել է իր հիվանդ կնոջը և որպես
վերոնշյալը հիմնավորող ապացույցներ ներկայացրել է 12.11.2016 թվականին, 15.11.2016 թվականին, 17.11.2016 թվականին վճարման անդորրագրեր և 11.11.2016 թվականին ուղեգիր վերաբերող Նադեժդա Չոբանյանին, թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց չէ սույն քաղաքացիական գործի շրջանակներում, հետևյալ պատճառաբանությամբ` առաջին, որ տվյալ ապացույցներից չի երևում թե Նադեժդա Չոբանյանը իրականում ով է հանդիսանում և երկրորդ տվյալ ապացույցները կազմվել են շուրջ մեկ տարի առաջ, և պատասխանողի մոտ հիմնավոր կասկած կա, առ այն որ հայցվորի ենթադրյալ կնոջ մոտ առկա հիվանդության սրություններ 23.09.2017-18.10.2017 թվականներին իրականում եղել են թե ոչ։
Հայցվորը վերոնշյալը հիմնավորել է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 104-րդ հոդվածի 8-րդ մասի նորմերով, համաձայն որի. «Հիվանդին կամ հաշմանդամին տանը խնամող
աշխատողին, ինչպես նաև քրոնիկ հիվանդությամբ տառապող այն աշխատողին, որի
հիվանդության սրացումը կախված է մթնոլորտային պայմաններից, ԲԺՇԿԱԿԱՆ
ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅԱՆ հիման վրա ամենամյա արձակուրդը տրամադրվում է իրենց նախընտրած ժամանակ»: Եթե անգամ ենթադրենք, որ հայցվորը իր ամենամյա արձակուրդը խնդրել է իր հիվանդ կնոջը խնամելու համար, ապա այս դեպքում ևս բացակայում է ամենամյա արձակուրդի տրամադրման համար պարտադիր, պատշաճ բշժկական եզրակացությունը, որի առկայության դեպքում, եթե մերժվեր ամենամյա արձակուրդի տրամադրումը, այդ դեպքում նոր կարելի էր քննարկել Ընկերության գործելաոճը մարդասիրության ակզբունքի տեսանկյունից:
Ինչ վերաբերվում է հայցվոր կողմի, այն պնդմանը, որ գործատուն՝ պատասխանողը չի պահպանել ՀՀ Աշխատանքային օրենսգրքի դրույթները և կարգապահական տույժի 
ենթարկելուց առաջ չի պահանջել գրավոր բացատրություն ևս իրավաչափ չէ, հետևյալ
պատճառաբանությամբ.
Այսպես, սույն դատական գործի շրջանակներում 19.07.2019 թվականին կայացած
դատական նիստի ժամանակ Պապիկ Վիրաբյանը հայտնել է հետևյալը, մեջբերում եմ.
վերոնշյալը ներկայացվում է վերծանված տարբերակով.
Պատասխանողի ներկայացուցիչ Անուշ Հարությունյան։ Նոր Հաճնի պոլիկլինիկայի
տեղեկանքը, որ օրն եք ներկայացրել աշխատավայր /12:59:34/:
Հայցվոր` Պապիկ Վիրաբյան։ 18-ին։
Դատարան: 18, ամիսը:
Հայցվոր Պապիկ Վիրաբյան։ Հոկտեմբերի:
Դատարան: Ամբողջական ներկայացրեք:
Հայցվոր՝ Պապիկ Վիրաբյան։ Հոկտեմբերի 18-ին, երբ որ արձակուրդից վերադարձել
եմ: 
Պատասխանողի ներկայացուցիչ՝ Անուշ Հարությունյան։ Այդ օրը, ձեր պնդմամբ
նշեցին, որ դուք աշխատանքից ազատված եք, դուք դրանից հետո տնօրենին մոտիկացաք, ինչ որ խոսակցություն ունեցաք, ինչ ո՞ր բացատրություն տվեցիք կամ պահանջեցին:
Հայցվոր` Պապիկ Վիրաբյան: Հարգելի դատարան, եթե ասում եմ, խնդրում եմ
պատասխանողը պատասխանի հայցադիմումը կարդացելա թե չէ, ես իմ հայցադիմումում
հստակ ու պարզ նշել եմ, 18-ին մտել եմ տնօրենի մոտ, մինչև էդ ինձ ասել են, որ ազատված
եմ աշխատանքից, (.. չի լսվում վերջին բառը)։ Մոտեցել եմ տնօրենին խնդրել եմ
պարզաբանել, թե ի՞նչ հիմքեր կան ինչ ո՞ր բացատրություն տալու, նա չի ցանկացել լսի, չի
ցանկացել որևէ բացատրություն պահանջի, ինչի մասինա խոսքը, «դուք ազատված եք
աշխատանքից» և վերջ (...):
Պատասխանողի ներկայացուցիչ՝ Անուշ Հարությունյան։ Պոլիկլինիկայի տեղեկանքը
ներկայացրեցիք տնօրենին, ինչ որ խոսակցություններ ունեցաք էդ տեղեկանքի հետ
կապված ինչու՞ չեք եկել աշխատանքի, որ ձեզ հրաման չի տրամադրվել արձակուրդի,
նման խոսակցություններ ձեր միջև առկա եղել են, թե ոչ 13:03:00:
Հայցվոր՝ Պապիկ Վիրաբյան։ Նման խոսկացություն մեր միջև առկա եղել է: Տնօրենն
ասեց, որ չնայեց նույնիսկ էդ թուղթը, ասեց որ «էդ թուղթը կուղարկեմ քննության», իբր թե չի
հավատում, թող ուղարկի, ու դրանից հետո ուղարկելա պատասխան չի տվել ինձ, եթե ձեր
հրամանը կամ էդ թուղթը կեղծա, կամ դու չես ներկայացրել կամ որևէ` բան, ինձ ոչ մի բան
չեն ասել:
Պատասխանողի ներկայացուցիչ Անուշ Հարությունյան։ Իսկ դուք տնօրենին
բացատրեցի՞ք, որ դուք հիվանդ էիք /13:03:40/:
Հայցվոր Պապիկ Վիրաբյան։ Տնօրենը չպահանջեց անգամ։
Պատասխանողի ներկայացուցիչ Անուշ Հարությունյան: Չէ, չէ, դուք ինքներդ առանց
պահանջելու, դուք բացատրություն տվեցի՞ք, որ հիվանդ էիք և տեղեկանք էիք
ներկայացնում, հետո էլ արձակուրդում եք եղել, հիմա էլ եկել եք աշխատանքի։
Հայցվոր Պապիկ Վիրաբյան։ Հարգելի պատասխանողի ներկայացուցիչ ես հայերենով և պարզ բացատրեցի, ես խնդրում եմ մի հարցը երկու անգամ չտալ և (...չի լսվում վերջին բառը)։ Տնօրենը չի ցանկանում անգամ մի բառ լսել, չի ուզում բացատրություն, գրավոր, ոչ թե գրավոր, այլ բանավոր անգամ լսել չի ուզում, պարզ չեմ ասում ձեզ, ինչ բացատրության մասին եք խոսում /13.04.00/:
Պատասխանողի ներկայացուցիչ՝ Անուշ Հարությունյան: Էդ տեղեկանքը, որ բերեցիք՝
տաք տնօրենին. լռությամբ հանձնել եք թե՝ ինչ որ բան եք ասել, իմ հարցը դրանում է կայանում:
Հայցվոր Պապիկ Վիրաբյան: Ես ասել եմ հիմվանդ եմ եղել, ներկայացել եմ
պոլիկլինիկա, ինքը չի ցանկացել նույնիսկ տեսնի կամ լսի:
Պատասխանողի ներկայացուցիչ` Անուշ Հարությունյան։ Դուք ասել եք չէ՞, որ հիվանդ եք եղել:
Հայցվոր` Պապիկ Վիրաբյան։ Ասելը, որնա՞, ուրեմն չգիտեր հա՞, որ հիվանդ եմ եղել
կամ չեմ եղել։
Պատասխանողի ներկայացուցիչ՝ Անուշ Հարությունյան: Վերջ, այլ հարցեր չունեմ։
Այսպես, ՀՀ Վճռաբեկ դատարանն անդրադառնալով ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի
226-րդ հոդվածի մեկնաբանմանը, իր ՍԴ/0111/02/13 քաղաքացիական գործով 26/12/2014
թվականի որոշմամբ արձանագրել է. «Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած
որոշումներում անդրադառնալով ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածին`
իրավական դիրքորոշում է արտահայտել առ այն, որ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ
հոդվածում նշված նորմը կրում է իմպերատիվ (պարտադիր) բնույթ, որի համաձայն`
գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր բացատրություն պահանջելը պարտադիր է մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը (տե՛ս, Ալբերտ Ջանիբեկյանն
ընդդեմ «ՖԻՆՔԱ» ՈՒՎԿ ՓԲԸ-ի թիվ ԵԿԴ/2998/02/12 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ
դատարանի 26.12.2013 թվականի որոշումը):
Վերը նշված վերլուծության լույսի ներքո անդրադառնալով սույն գործի փաստերին
Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Ընկերության աշխատակիցներ Ընկերության
մարդկային ռեսուրսների աշխղեկ Մարիաննա Հովհաննիսյանի և Ընկերության մարդկային
ռեսուրսների մենեջեր Լիաննա Հայրապետյանի գործի քննության ընթացքում որպես վկա
տված ցուցմունքները սույն գործով թույլատրելի ապացույցներ են, և Ընկերության
մարդկային ռեսուրսների աշխղեկ Մարիաննա Հովհաննիսյանի 12.03.2013 թվականի
հայտարարության, Ընկերության մարդկային ռեսուրսների մենեջեր Լիաննա
Հայրապետյանի 13.03.2013 թվականի զեկուցագրի հետ համակցության մեջ բավարար են
հաստատված համարելու մինչև կարգապահական տույժի կիրառումն Արմեն
Խուրշուդյանից կարգապահական խախտման վերաբերյալ բացատրություն պահանջելու
փաստը` նկատի ունենալով, որ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածը չի
պարտավորեցնում գործատուին աշխատողից խախտման մասին բացատրություն պահանջել բացառապես գրավոր ձևով:»:
Այսպիսով հարգելի դատարան, ըստ էության Գործատուի կողմից Պապիկ
Վիրաբյանից աշխատանքի չներկայանալու վերաբերյալ բացատրագիր պահանջվել է, ինչի
մասին վկայում է նախ այն հանգմանքը, որ Գործատուն Պապիկ Վիրաբյանին աշխտանքից
չի ազատել աշխատանքի չներկայանալու իսկ առաջին օրը, այլ սպասել է այնքան, որպեսզի
վերջինս ներկայանա աշխատանքի և ներկայացնի համապատասխան բացատրությունը,
երկրորդ 18/10/2017 թվականին երբ Պապիկ Վիրաբյանը ներկայացել է աշխատանքի,
տնօրենը վերջինիցս հարցրել է, թե ինչու այդքան ժամանակ չի ներկայացել աշխատանքի, որին ի պատասխան՝ Պապիկ Վիրաբյանը ներկայացրել է պոլիկլինիայի կողմից հրամադրված տեղեկանքը, պատճառաբանելով, թե իբր հիվանդ է եղել, իսկ բուժվելուց հետո արձակուրդի մեջ է եղել, ինչին ի պատասխան գործատուն հայտնել է, որ
ներկայացված տեղեկանքը դեռևս պետք է ուսումնասիրի, համոզվելու համար արդյոք այն հանդիսանում է անաշխատունակության թերթիկ թե ոչ, միաժամանակ հայտնելով, որ արձակուրդ տրամադրելու վերաբերյալ հրաման առկա չի եղել և որ հայցվորը ապօրինի կերպով է իրեն համարել արձակուրդում գտնվող աշխատակից:
Հիմք ընդունելով վերոգրյալը, փաստում ենք, որ աշխատողի նկատմամբ կարգապահական պատասխանտավության միջոց կիրառելու դեպքում խախտման մասին աշխատողի գրավոր բացատրությունը ստանալու վերաբերյալ գործատուի պահանջը կարող է աշխատողին ներկայացվել նաև բանավոր եղանակով, բայց այնուամենայնիվ, մեր դեպքում բացատրություն ստանալու մասին բանավոր պահանջը հաստատելու համար
բավարար է միայն Պապիկ Վիրաբյանի ցուցմունքները 19.07.2018 թվականին կայացած դատական նիստի ժամանակ, ինչպես նաև 18.10.2017 թվականին հայցվորի կողմից գործատուին ներկայացրած պոլիկլինիիկայի տեղեկանքը:
Համաձայն ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետի.
«Գործատուն իրավունք ունի աշխատողի հետ լուծելու անորոշ ժամկետով կնքված
աշխատանքային պայմանագիրը, ինչպես նաև որոշակի ժամկետով կնքված աշխատանքային պայմանագիրը նախքան դրա գործողության ժամկետի լրանալը՝ անհարգելի պատճառով ամբողջ աշխատանքային օրվա (հերթափոխի) ընթացքում աշխատողի` աշխատանքի չներկայանալու դեպքում»:
Համաձայն նույն օրենսգրքի 123-րդ հոդվածի համաձայն. «Սույն օրենսգրքի 113-րդ
հողվածի 1-ին մասի 5-րդ, 6-րդ, 8 10-րդ կետերով նախատեսված դեպքերում գործատուն
իրավունք ունի աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու` առանց աշխատողին
ծանուցելու»։
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետի հիմքով
աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու և աշխատողին աշխատանքից ազատելու
պարտադիր ու կարևոր պայման է բացառապես անհարգելի պատճառով ամբողջ
աշխատանքային օրվա ընթացքում աշխատանքի չներկայանալը: Այսպիսով, հայցվորը
առանց հարգելի պատճառի 2017 թվականի սեպտեմբերի 28-ից մինչ 2017 թվականի հոկտեմբերի 25-ը չի ներկայացել աշխատանքի, որը գործատուին իրավունք է տալիս իր նախաձեռնությամբ առանց ծանուցման աշխատողի հետ լուծելու աշխատանքային պայմանագիրը:
Հիմք ընդունելով վերոգրյալը, դատարանին խնդրում ենք Հայցվոր՝ Պապիկ
Վիրաբյանի հայցն ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» ԲԲ ընկերության
ամբողջությամբ մերժել»:
Ընկերության ներկայացուցիչը 01.02.2021 թվականի միջնորդությամբ հայտնել է, որ «Դատարանի վարույթում է գտնվում թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17 քաղաքացիական գործն ըստ հայցի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության (այսուհետ` Ընկերություն)` հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի գումարը բռնագանձելու պահանջների մասին։
Քննարկվող գործով էական նշանակություն ունի այն փաստը, որ արդյոք պատասխանողը հայցվորին 25/10/2017 թվականին աշխատանքից ազատելիս իրավահարաբերության ժամանակ գործող ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուն աշխատողից պահանջել է գրավոր բացատրություն խախտման մասին սահմանելով ողջամիտ ժամկետ:
Հայտնում ենք, որ մինչև կարգապահական տույժ կիրառելը գործատուն սպասել է այնքան ժամանակ, մինչև հայցվորը ներկայացել է աշխատանքի վայր և բացակայած օրերի վերաբերյալ տվել իր բացատրությունը: 18/10/2017 թվականին հայցվորը ներկայանալով Ընկերություն ներկայացել է տնօրեն Սիրազ Մաթևոսյանի աշխատասենյակ և հարց ու պատասխանի միջոցով ներկայացրել է բացակայած օրերի վերաբերյալ բացատրություն՝ իր հետ ներկայացնելով նաև Նոր Հաճնի պոլիկլինիկայի կողմից տրամադրված տեղեկանքները։
Տեղեկանքերը ներկայացնելուց հետո Ընկերության տնօրենը նշել է, որ հայցվորի ներկայացրած տեղեկանքները համապատասխան կարգով կուսումնասիրվեն՝ պարզելու համար դրանց իսկությունը։ 18/10/2017 թվականին հայցվորի ներկայացված բացատրությունը և տեղեկանքները մինչև 25/10/2017 թվականը ուսումնասիրվելուց հետո պատասխանողի համար չեն դիտվել հարգելի և վերջինս 25/10/2017 թվականին հայցվորին ազատել է աշխատնքից։ Հայցվորի բացատրություն տալու ժամանակ տնօրենի աշխատասենյակում է եղել նաև որակի գծով փոխտնօրեն՝ Սուսաննա Գրիգորի Շահբազյանը, վերջինս ևս կարող է հաստատել սույն գործով էական նշանակություն
ունեցող փաստը:
Ուստի գործի օբյեկտիվ քննության տեսանկյունից կարևոր է պարզաբանում ստանալ
հետևյալ հարցի շուրջ արդյոք պատասխանողը հայցվորին 25/10/2017 թվականին աշխատանքից ազատելիս մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը աշխատողից պահանջել է գրավոր բացատրություն խախտման մասին՝ սահմանելով ողջամիտ ժամկետ։
Հիմք ընդունելով վերոգրյալը և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 43-րդ հոդվածով, սույնով դատարանին ՄԻՋՆՈՐԴՈՒՄ ԵՄ՝ որպես վկա դատարան հրավիրել և հարցաքննել՝ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության տնօրեն Սիրազ Միխայելի Մաթևոսյանին /անձնագիր՝ AP0575227, տրված՝ 02/08/2016 թվականին, 012-ի կողմից, հաշվառման հասցե` ՀՀ, քաղաք Երևան, Լևոնյան փողոց տուն 35/: «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության որակի գծով փոխտնօրեն` Սուսաննա Գրիգորի Շահբազյանին (անձնագիր` AM0343062, տրված՝ 20/06/2011 թվականին, 006-ի կողմից, հաշվառման հասցե՝ ՀՀ, քաղաք Երևան, Ավան Աճառյան 22-32/»:
Ընկերության ներկայացուցիչները, մասնակցելով 18.05.2020 թվականի դատական նիստին, հայտնել են, որ պնդում են իրենց կողմից ներկայացված առարկությունները, գտնում են, որ հայցն անհիմն է և ենթակա մերժման, միևնույն ժամանակ հավելելով, որ իրավահարաբերության ժամանակ գործող ՀՀ աշխատանքային օրենսգիրքը չի նախատեսել գործատուի կողմից աշխատողից պահանջել գրավոր ձևով, այսինքն՝ գործատուն այն կարող է պահանջել նաև բանավոր: Այսպես՝ օրենսդիրը հնարավորություն է ընձեռել գոծատուին լուծել աշխատանքային պայմանագիրը, եթե աշխատողն աշխատանքի չի ներկայացել մեկ օր, տվյալ դեպքում հայցվորն աշխատանքի չի ներկայացել 29 սեպտեմբերի 2017 թվականից մինչև 18 հոկտեմբերի 2017 թվականը, այսինքն 20 օր աշխատանքի հայցվորը չի ներկայացել և գործատուն 20 անգամ հնարավորություն է ունեցել ազատել աշխատողին աշխատանքից կամ կանչել և պահանջել բացատրություն, թե ինչու չի ներկայանում աշխատանքի, նոր դրանից հետո ազատի աշխատանքից: Գործատուն սպասել է մինչև 18.10.2017 թվականը մինչև Պապիկ Վիրաբյանը ներկայացել է տնօրենի մոտ, տեղի է ունեցել խոսակցություն, թե ինչու չի ներկայացել աշխատանքի, վերջինս հայտնել է, որ ինքը գտնվել է արձակուրդում ըստ իր դիմումի, որին ի պատասխան տնօրենը ներկայացրել է, որ դիմումի վերաբերյալ հրաման չի եղել և հայցվորը տեղյակ է եղել, դրանից հետո Պապիկ Վիրաբյանը նշել է, որ տեղեկանք ունի, որ ինքն անառողջ է եղել և ի վիճակի չի եղել ներկայանալ աշխատանքի և այդ տեղեկանքը հանձնել է տնօրենին, տնօրենը ուսումնասիրել է տեղեկանքը, իր բացատրությունները և միայն դրանից հետո 22.10.2017 թվականին կայացրել հրաման, որով 25.10.2017 թվականին հայցվորին ազատել է աշխատանքից, փաստորեն տնօրենը սպասել է մինչև աշխատողը ներկայանա և հիմնավորի, թե ինչու չի ներկայացել աշխատանքի: Տնօրենի և աշխատողի միջև տեղի է ունեցել խոսակցություն, քանի որ դա ընդունում են երկու կողմերն էլ և դա անվիճելի է և վկայի ցուցմունքով պետք է պարզել, թե ինչ խոսակցություն է տեղի ունեցել և անվիճելի փաստ է, որ պոլիկլինիկայի տեղեկանքը դատարան ներկայացվել է պատասխանողի՝ գործատուի կողմից և հայցվորի մոտ խոսակցության ընթացքում նաև հայտնել է, որ կինը հիվանդ է եղել: Այսինքն՝ գրավոր բացատրությունը անպայման չէ, որ վերևում գրված լինի տնօրեն աշխատողից գրավոր բացատրություն և շարադրանք լինի, և ամեն աշխատող չէ, որ ցանկանում է անել, կամ այդ ֆորմատն է ընտրում իր բացատրությունը տալիս, համենայնդեպս այն տեղեկանքը, որ ներկայացրել է, թե ինչու չի եղել աշխատանքի, մենք համարել ենք, որ դա բացատրություն է իր կողմից, թե ինչու չի ներկայացել աշխատանքի, այլ բան է, որ տեղեկանքը եղել է ընդամենը 4 օրվա հետազոտություններ և ոչ անաշխատունակության թերթիկ, իսկ դիմումը՝ արձակուրդի չի հրամանագրվել, հետևաբար գտնում ենք, որ աշխատողը ամբողջությամբ հնարավորություն ունեցել է և այդ հնարավորությունը տրվել է 18.10.2017 թվականից մինչև 22.10.2017 թվականը իր ներկայացրած տեղեկանքին ի լրումն այլ փաստաթղթեր ներկայացնելու կամ այլ դիրքորոշում ներկայացնելու, թե ինչու չի եկել: Գտնում ենք, որ այդ հանդիպան ընթացքում աշխատողի կողմից տրվել են բացատրություններ բանավոր կերպով, ինչպես նաև գրավոր կերպով, և ևս այդ 4 օրվա ընթացքում աշխատողն ունեցել է հնարավորություն ներկայացնել լրացուցիչ բացատրություններ գրավոր կերպով կլինեն, թե բանավոր կերպով: Գործատուն տեղեկություն է ունեցել, որ Պապիկ Վիրաբյանը վատառողջ է, այդ իսկ պատճառով գործատուն սպասել է մինչև աշխատողը ներկայանա և ներկայացնի անաշխատունակության թերթիկ, որպիսի օրերը կհամարվեին հարգելի և կտրամադրվեր անաշխատունակության գումար: Արձակուրդի գնալու դիմումը և տեղեկանքը փաստորեն, մի քանի օր վատառողջ է եղել և ըստ իր դիմումի ինքը կարծել է, որ արձակուրդում պետք է լինի և այդ երկու փաստաթղթերը հիմք ընդունելով և քանի որ հրաման չի եղել դիմումին հաջորդող և զեկուցագրով իր ղեկավարի այլ աշխատող չի եղել փոխարինող և առարկել է արձակուրդ գնալու համար, և տեղեկանքն անաշխատունակության թերթիկ չի եղել, տնօրենը օգտվել է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետով աշխատողին ազատել է աշխատանքից: Աշխատողը բացատրությունը տվել է բանավոր:
Ընկերության ներկայացուցիչը հայտնել է նաև, որ 29.09.2017 թվականից հայցվորը չի ներկայացել աշխատանքի, առաջին անգամ աշխատավայր ներկայացել է աշխատանքի տնօրենի աշխատասենյակ 18.10.2017 թվականին, երբ ներկայացել է տնօրենը պահանջել է բացատրություն ինչու այդքան ժամանակ չի ներկայացել աշխատանքի, որին ի պատասխան հայտնել է, որ ինքը վատառողջ է եղել և գտնվել է արձակուրդի մեջ, այնուհետև բացատրությունը պահանջվել է 18.10.2017 թվականին:
Ընկերության ներկայացուցիչը հայտնել է նաև, որ աշխատողը չի հրաժարվել բացատրություն տալ և երբ ներկայացրել է պոլիկլինիկայի տեղեկանքը, գործատուն համարել է դա վերջինիս բացատրություն, թե ինչու չի ներկայացել աշխատանքի և, քանի որ ապացույցներ եղել են տնօրենի ձեռքի տակ, այլ արձանագրություն կազմելու անհրաժեշտություն չի եղել, օրենսդիրը չի նախատեսել, եթե աշխատողը հրաժարվում է բացատրություն տալուց պետք է կազմել արձանագրություն:
Ընկերության ներկայացուցիչը հայտնել է նաև, որ հայցվորը ցանկանում է վերականգնվել նախկին աշխատանքում, իրենք էլ հրամանը չեն ընդունում, որ անվավեր է, վստահորդի հետ չի քննարկել, որ իմանան անհնարինություն կա, թե՝ ոչ, համենայնդեպս, եթե հայցվորը գտնում է, որ կարող է աշխատել, եթե ինքը կարող է, ուրեմն կարող է աշխատել, այսպես ասեմ:
Ընկերության ներկայացուցիչը հայտնել է նաև, որ Ընկերության տնօրենի 23.10.2017 թվականին թիվ 257 հրամանով հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանն աշխատանքից ազատվել է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետի հիմքով, իսկ Հրամանում ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 5-րդ կետի նշումը եղել է վրիպակ, այդ իսկ պատճառով ներկայացվել է հետագայում Հրամանի ուղղված տարբերակն առանց ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 5-րդ կետի նշման, և պնդել, որ հայցվորը 25.10.2017 թվականից ազատվել է աշխատանքից միայն ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետի հիմքով, միևնույն ժամանակ ընդունել է պահանջը՝ հայցվորի աշխատանքային գրքույկում կատարված գրառումը վերացնելու մասին, հայտնելով, որ հայցվորի կողմից աշխատանքային գրքույկի բնօրինակը տրամադրելու պայմաններում Ընկերությունը պատրաստ է վերացնել նշված գրառումը:
Ընկերության ներկայացուցիչները ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 9-րդ գլխի պահանջներին համապատասխան ծանուցվել են 09.07.2021 թվականի դատական նիստի ժամանակի և վայրի մասին, սակայն դատական նիստին չեն մասնակցել և Ընկերության ներկայացուցիչները խնդրել են դատական նիստն անցկացնել իրենց բացակայությամբ:
Դատարանը, ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 146-րդ և 147-րդ հոդվածներով, դատական նիստն անցկացրել է Ընկերության ներկայացուցիչների բացակայությամբ:

Հայցվոր Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի՝ որպես վկայի ցուցմունքը. 
Մասնավորապես` հայցվոր Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանին՝ որպես վկա պարզաբանվել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 43-րդ հոդվածը և ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 72-րդ հոդվածով նախազգուշացվել է սուտ ցուցմունք տալու համար քրեական պատասխանատվության մասին և որպես վկա ցուցմունք է տվել այն մասին, որ պատասխանողին ճանաչում է՝ որպես գործատու, Ընկերության տնօրենին ճանաչում է, երբ Ընկերությունում աշխատել է՝ որպես էլեկտրիկ և մինչև դիմում գրելը հարաբերությունները եղել են գերազանց, մարդկային, եղել են նորմալ հարաբերություններ և զարմանք է եղել, որ առանց իրեն լսելու իրեն ասել են, որ ազատված է աշխատանքից, ինքը հարցրել է, թե ինչն է պատճառը, որ ազատվել է աշխատանքից, որից հետո իր կարծիքը փոխել է տնօրենի մասին, ինքը տվել է ամբուլատոր քարտքը և տնօրենն ասել է, որ սա տվեք թուղթը կուղարկվի քննության և վերջ, դուրս է եկել և գնացել է կադրերի բաժին, ինքն ասել է, եթե ազատել եք աշխատանքից տվեք հրամանի կրկնօրինակը, ասել են, որ չկա, և իր համար անհայտ էր, թե որ կետով է ազատվել աշխատանքից: 28.09.2017 թվականի կեսերին տվել է դիմումը՝ արձակուրդի գնալու մասին հոկտեմբերի 4-ից 10 օրվա համար, և դիմումը տնօրենին է ներկայացրել վերջին օրը և տնօրենին ասել է, որ գնում է ոչ՝ թե հանգստանալու, այլ՝ կնոջ առողջությունը վատ է պետք է խնամի, իսկ ինքը վատ է պետք է ստուգվի, տնօրենն ասել է, որ դիմումը տա քարտուղարին կամ տաբելավարին: Արձակուրդայինը ստանում է քարտի միջոցով, դիմումը տվել է և գնացել, իր արձակուրդ գնալու մասին իմացել է արձակուրդի ժամանակ իրեն փոխարինող Հենրիկը, տնօրենը, քարտուղարը, ԷՄԲ-ի պետը, բոլորն իմացել են, որ ինքն այդ ժամանակ արձակուրդ է գնալու: Հենրիկը փոխարինել է իրեն, իսկ ինքը փոխարինել է Հենրիկին, ում նաև ասել է, թե որտեղ են գործիքները: Դիմումը տվել է և գնացել և քանի որ վատ է եղել հաջորդ օրը գնացել է բժշկի Նոր Հաճըն պոլիկլինիկա ընտանեկան բժշկի մոտ, ով ասել է, որ ինքը վատ է և չի կարելի աշխատանքի գնալ, ինքն ասել է, որ եթե գնա հիվանդանոց պառկի ով է կնոջը կամ իրեն խնամելու և ասել է, որ ինքը «բուլետեն» (անաշխատունակության թերթիկ) չի ուզում, վերջինս ասել է, որ կտա ամբուլատոր քարտից քաղվածք, ինչը հիմք է, շաբաթ և կիրակի օրեր են նախորդել և ինքը մտածել է, որ կլավանա կգնա աշխատանքի, բայց երկուշաբթի և երեքշաբթի գնացել է դարձյալ հետազոտվել է: Հոկտեմբերի 18-ին գնացել է գործի և ասել են ազատված է, ասել է տվեք իրազեկումը, և երբ մտել է քարտուղարի սենյակ իր դիմումը տեսել է համակարգչի մոտ էր, բայց որևէ մակագրություն չկար: Քանի որ իրեն հրաման չէին տվել, ասել է լավ գնա աշխատանքի, երբ հրամանը լինի չի գնա գործի, գնացել է մտել է իր աշխատասենյակ, բացել է իր բանալիով դուռը, հագել է խալաթը, որպեսզի գնա կադրերի բաժին, ճանապարհին հանդիպել է պահակային ծառայության պետին, ով ասել է, որ ինքը ազատված է աշխատանքից և գնա տնօրենի մոտ, ազատի տարածքը, որ իրենց վրա խոսակցություն չգա: Գնացել է տնօրենի մոտ, ով չկար, հետո բարձրացել է տեղամաս և այնտեղ անհրաժեշտ էր վառարանների եռաֆազ հոսանքը փոփոխվի, բայց իրեն ասացին, որ պետք չէ, Գառնիկ Դավթյանը կփոխի, ով իր փոխարեն ընդունվել է աշխատանքի, ում փոխարեն ինքն էր ընդունվել աշխատանքի: Պատգամավորին ասել, որ գնացել է աշխատանքի դիմում է գրել հրամանը տրամադրելու համար, բայց չեն տվել, միայն քաղվածքն են տվել: Դուրս գալուց հանդիպել է արտադրամասի պետին և ինքն ասել է, որ ազատել են աշխատանքից, ասել է, որ կհանդիպի տնօրենին և վերջինիս հետ կխոսի, այնուհետև զանգել է իրեն և հայտնել, որ տնօրենն իր հետ ևս չի խոսել: Ինքը հանդիպել է տնօրենին՝ վերջինիս աշխատանքային սենյակում և թույլ չի տվել, որ ինքը աշխատի և ոչինչ չի ասել, թե ինչ հիմքով է ազատված, ինքը տվել է ամբուլատոր քարտից քաղվածքը և քանի որ տնօրենը սրտի վիրահատություն է տարել՝ ինքը չի շարունակել և դուրս է եկել: 23.10.2017 թվականին գնացել է աշխատանքի, որպեսզի բանակցությունների համաձայն իր աշխատանքային պայմանագրի գուցե հասկանանք, Պողոսյան Վաղինակին ԷՄԲ-ի պետին հանդիպել է և ասել է, որ սեֆը բաց էր, բանալին տվել էր Հենոյին, իսկ վերջինս էլ ասել է, որ ինքը չի բացել: Տնօրենն իրենից բացատրություն չի պահանջել, որևէ մեկը չի պահանջել գրավոր բացատրություն տալ: 18.10.2017 թվականին արձակուրդից վերադարձել է, մտել է տնօրենի մոտ և ասել է, որ ազատված եմ աշխատանքից, իսկ քաղվածքը ստացել է նոյեմբերի 11-ին, իր նամակին ի պատասխան ուղարկվել է մինչև նոյեմբերի 11-ը ստացել է քաղվածքը: Տնօրենն ասել է, որ ինքն ազատված է, ազատեք, այլապես..., իրենից որևէ գրավոր բացատրություն չի պահանջվել և իրեն լսելու իրավունքից զրկել են: 

Վկա Սիրազ Միխայելի Մաթևոսյանի ցուցմունքը. 
Մասնավորապես` Սիրազ Միխայելի Մաթևոսյանին (անձնագիր AP0575227, տրված 02.08.2016 թվականին, 012-ի կողմից, հաշվառված ՀՀ քաղաք Երևան Լևոնյան փողոց տուն 35, ) որպես վկա պարզաբանվել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 43-րդ հոդվածը և նախազգուշացվել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 71-րդ հոդվածով և որպես վկա ցուցմունք է տվել այն մասին, որ հայցվորին ճանաչում է աշխատել է Ընկերությունում որպես էլեկտրիկ, և գտնվել են գործնական, աշխատանքային հարաբերությունների մեջ, իսկ հիմա որևէ հարաբերություններ հայցվորի հետ չունի, ինքը հանդիսանում է Ընկերության տնօրեն 28.07.2003 թվականից, հիմք՝ Ընկերության 01Ա011036 վկայականը, ներդիր թիվ 004: 2017 թվականի սեպտեմբերի 28-ին հայցվորը դիմում է ներկայացրել արձակուրդի վերաբերյալ, որը թողել է քարտուղարի մոտ և գնացել, իր անմիջական ղեկավարը դիմումի վրա գրել է առարկում եմ, որպեսզի հայցվորը գա աշխատանքի, քանի որ արձակուրդ չի տրամադրվել, սակայն անցնում է մոտավորապես մեկ ամիս հետո հոկտեմբերի 18-ին ներկայանում է իր կաբինետ և ինքը հարցրել է ինչու հայցվորը չի գալիս աշխատանքի, և վերջինս ցույց է տալիս Նոր Հաճընի պոլիկլինիկայի տեղեկանքը՝ կլինիկայում 3 օր հետազոտվելու մասին, ինքն ասել է, որ բերի օրինական փաստաթուղթ, որ հարգելի ճանաչվի բացակայությունը, բայց նրա օրերը դրվում է բացակա և 23.10.2017 թվականի հրամանով ազատվել է աշխատանքից հոկտեմբերի 25-ին: Մինչ այդ ընդհանրապես աշխատանքի չի եկել և եթե վերջինիս 10 օրյա արձակուրդը տրվեր, ապա պետք է 12-ին աշխատանքի գար, հայցվորը խնդրել է դիմումով տրամադրել 10 օր արձակուրդ: Վկան հայտնել է, որ ինքը հայցվորից պահանջել է օրինական փաստաթղթեր հիվանդության և այլն, բայց հայցվորը չի ներկայացրել, ներկայացրել է միայն տեղեկանքը 3 օր հետազոտվելու մասին, իսկ անմիջական ղեկավարը զանգել է հայցվորին և ասել է, որ գա աշխատանքի, իսկ հայցվորն անմիջական ղեկավարին ասել է, որ արձակուրդի մեջ է, հայցվորը կադրերի բաժին էլ չի ներկայացել դիմումը թողել է քարտուղարի մոտ և գնացել է:
Ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե 18.10.2017 թվականին, երբ հայցվորը ներկայացել է Ձեր աշխատանքային սենյակ և տրամադրել է տեղեկանքը հետազոտությունների մասին և երբ առաջարկեցիք այլ փաստաթղթեր ներկայացնել ինչ պատասխան ստացաք, վկան պատասխանել է, որ ոչ մի պատասխան, թողեց հեռացավ:
Ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե ինչ պահանջ եք առաջադրել հայցվորին, ինչ փաստաթղթեր եք պահանջել, վկան պատասխանել է, որ պահանջել է հայցվորից ներկայացնել անաշխատունակության թերթիկ կամ որևէ հարգելի պատճառ:
Ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե որևէ ժամկետ տրամադրել եք կամ որևէ ժամկետ կար, որ ակնկալում էիք, որ պետք է գա, վկան պատասխանել է, որ ինքը սպասել է և բոլոր ժամկետները անցել են նույնիսկ 18-ին եկել է, նոր 23-ին է հրամանը տրվել և ազատել է աշխատանքից 25-ից, ինքը ընդհանրապես չի ներկայացել:
Ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե երբ 18-ին աշխատողը ներկայացել է նշել է, թե ինչ պատճառաբանությամբ չի ներկայացել աշխատանքի, վկան պատասխանել է, որ ոչ մի պատճառաբանություն էլ չի տվել, ոչ մի հարգելի կամ անհարգելի պատճառաբանություն չի տվել: 
Ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե խոսք ասել է, թե տեղեկանքը դրել սեղանին և գնացել է, վկան պատասխանել է, որ տեղեկանքը բերել է և գնացել է և ինքն ասել է հայցվորին, եթե օրինական փաստաթղթեր չբերի, ապա ինքը կազատի աշխատանքից:
Ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, աշխատանքից ազատելուց հետո որևէ փաստաթուղթ, ապացույցներ, անաշխատունակության թերթիկ ստացել եք, բանավոր կամ գրավոր, վկան պատասխանել է, որ 23-ից հետո աշխատանքից ազատվելուց հետո հայցվորը որևէ փաստաթուղթ չի ներկայացրել:
Ի պատասխան հայցվորի ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե 18.10.2017 թվականից հայցվորից գրավոր բացատրություն պահանջել եք, թե՝ ոչ, վկան պատասխանել է, որ գրավոր չէ:
Ի պատասխան հայցվորի ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե ողջամիտ ժամկետ տրամադրել եք գրավոր բացատրություն տալու համար, վկան պատասխանել է, որ մի ամիս չի եկել գործի ինչ պատասխան տա: 
Ի պատասխան հայցվորի ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե արձանագրություն կազմվել է, որ չի տվել բացատրություն, վկան պատասխանել է, որ արձանագրություն չի կազմվել:
Ի պատասխան հայցվորի ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե 18.10.2017 թվականին Վիրաբյանը, երբ է եկել, վկան պատասխանել է, որ հայցվորը եկել է մինչև ընդմիջումը կամ ընդմիջման ավարտից հետո, չի հիշում, օրվա ընթացքում, առավոտյան շուտ չէր, երեկոյան ուշ չէր:
Ի պատասխան հայցվորի ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե պատճառի մասին ներկայացրել է, թե ինչու չի ներկայացել աշխատանքի, վկան պատասխանել է, որ հայցվորը ոչ մի բան չի պատասխանել, տեղեկանքը ցույց է տվել և գնացել:
Վկան նաև հայտնել է, որ թե հայցվորը վկայի սենյակում որքան է մնացել չի հիշում, իսկ հայցվորի կողմից իր սենյակում գտնվելու ժամանակ ներկա էր Սուսաննա Շահբազյանը, երբ հայցվորը եկավ Սուսաննան բոլոր խոսակցությունը լսել է: 
Ի պատասխան հայցվորի այն հարցադրմանը, թե գործատուն պահանջել է գրավոր բացատրություն, թե՝ ոչ, Ընկերության ներկայացուցիչը՝ առարկելով հարցի դեմ, հայտնել է, որ հարցը կրկնվում է, այդ հարցը տրվել է հայցվորի ներկայացուցչի կողմից և վկան պատասխանել է: 
Ի պատասխան պատասխանողի ներկայացուցչի հարցադրմանը, որ Ձեր ցուցմունքում նշել եք, որ գրավոր բացատրություն չեք պահանջել խնդրում եմ հստակեցնել, գրավոր կերպով չեք պահանջել բացատրություն, թե աշխատողից գրավոր բացատրություն չեք պահանջել, վկան պատասխանել է, որ ինքը այդ հարցին պատասխանել է և չի ցանկանում կրկին պատասխանել:
Ի պատասխան պատասխանողի ներկայացուցչի հարցադրմանը, որ հայցվորից գրավոր փաստաթղթեր պահանջել եք, որ ներկայացնի, վկան պատասխանել է, որ այո: 
Վկան հայտնել է, որ խոսակցության ժամանակ ինքը պահանջել է գրավոր փաստաթղթեր և ասել է, որ գրի ինչու չի գալիս աշխատանքի, բանավոր էլ եմ ասել, գրավոր էլ եմ ասել, ամեն ձևով էլ ասել եմ, գրավոր բացատրություն չեմ պահանջել, բայց ասել եմ ներկայացրու փաստաթղթեր, թե այս մեկ ամսվա ընթացքում ինչու ես բացակայել, որ հարգելի համարենք քո բացակայությունը:

Վկա Սուսաննա Գրիգորի Շահբազյանի ցուցմունքը. 
Մասնավորապես` Սուսաննա Գրիգորի Շահբազյանին (անձնագիր AM0343062, տրված 20.06.2011 թվականին, 006-ի կողմից, հաշվառված ՀՀ քաղաք Երևան Ավան Աճառյան փողոց 22 շենք բնակարան 32) որպես վկա պարզաբանվել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 43-րդ հոդվածը և նախազգուշացվել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 71-րդ հոդվածով և որպես վկա ցուցմունք է տվել այն մասին, որ հայցվորին ճանաչում է որպես Ընկերության էլեկտրիկ, եղել են գործնական, աշխատանքային հարաբերությունների մեջ, իսկ աշխատանքից ազատվելուց հետո տեսնում է առաջին անգամ, ինքն աշխատում է Ընկերությունում՝ որպես փոխտնօրեն որակի գծով, պատասխանող կողմի հետ գտնվում է նորմալ հարաբերությունների մեջ, ինքն ունի 52 տարվա ստաժ՝ 1969 թվականի օգոստոսի 1-ից մինչ օրս աշխատում է Ընկերությունում և գտնվում է լավ հարաբերությունների մեջ: Վկան հայտնել է, որ ինքը ամեն օր տնօրենին տալիս է տեղեկություն ապրանքի որակի վերաբերյալ, ինքը տնօրենի աշխատասենյակում էր, երբ եկավ Պապիկը և տնօրենն ասաց, որ ինչու չեք գալիս աշխատանքի, նա ասաց, որ արձակուրդի մեջ է, տնօրենն ասաց, որ վերջինիս դիմումը ստորագրված և ձևակերպված չէ և արձակուրդ գնալիս իրենց մոտ պարտադիր հաշվում են արձակուրդային և փոխանցում են աշխատողի հաշվեհամարին, որը տվյալ դեպքում արված չէր, Պապիկը ինչ որ փաստաթուղթ հանեց տվեց, բայց ես այդ փաստաթուղթը չեմ տեսել, տնօրենը նայեց և ասաց, որ այդ փաստաթուղթը օրինական չի, ասաց, որ ներկայացնի անաշխատունակության թերթիկ, և ասաց, եթե Ձեր արձակուրդային դիմումը ստորագրված չէ, ուրեմն անաշխատունակության թերթիկը բերի, հետո ինչ ասաց չեմ իմանում, հետո ասաց գնացել է ստուգման, կնոջն է տարել ստուգման, տնօրենը նորից ասաց, որ անպայման պետք է ներկայացնես անաշխատունակության թերթիկ, որ Ձեր բացակայությունները լինեն հարգելի, այդքան բան:
Ի պատասխան պատասխանողի ներկայացուցչի հարցին, որ տնօրենը պահանջել է ներկայացնել անաշխատունակության թերթիկ ինչ-որ պատասխան հնչվել է հայցվորի կողմից, կներկայացնի, չի ներկայացնի, երբ կներկայացնի, վկան հայտնել է, որ հայցվորը ասել է կներկայացնի և դուրս է եկել: Վկան նաև հայտնել է, որ տնօրենն ասել է հայցվորին, որ եթե նույնիսկ Ձեր արձակուրդային դիմումը ստրագրված լիներ, դուք արդեն 2 օր ուշացել եք, տնօրենը հնարավորություն տվեց, որ հայցվորը ներկայացնի անաշխատունակության փաստաթուղթը, ինչպես նաև որքան հիշում է, հայցվորն ասել է, որ գնում է ինչ-որ հետազոտության, ինքն էր, թե կին էր չի հիշում, և տեղյակ չէ, թե հետագայում որևէ փաստաթուղթ ներկայացրել է, թե ոչ:
Հայցվոր կողմի հարցերին պատախանել է, որ ինքը դատարան եկել է տնօրենի հետ, դահլիճում, փաստաբանն ասաց, որ պետք է դահլիճից դուրս գտնվենք որպես վկա, և դուրս ենք եկել դահլիճից, փաստաբանը այլ բան չի ասել:
Վկան հայտնել է նաև, որ ինքը տնօրենի մոտ եղել է առավոտյան ժամ, բայց չի հիշում մինչև ընդմիջում, ինքը ժամ չի հիշում 4 տարի է անցել, ինքը ժամացույց չի պահել, որ իմանա, թե որքան ժամանակ է գտնվել հայցվորը տնօրենի աշխատասենյակում, բայց ժամ չէր տևի, ինչպես նաև պոլիկլինիկա իմ ներկայությամբ չի զանգահարել:
Վկան հայտնել է նաև, որ բացատրությունից բացի, տնօրենն ասաց գնա անաշխատունակության թերթիկ բեր, որ բացակայությունները լինեն օրինական: 
Ի պատասխան հայցվորի ներկայացուցչի հարցին այլ գրավոր բացատրություն պահանջել է, վկան հայտնել է, որ չի հիշում:
Ի պատասխան հայցվորի ներկայացուցչի հարցին, թե ինչ հարաբերությունների մեջ եք Պապիկ Վիրաբյանի հետ, վկան պատասխանել է, որ եղել են ոչ այն քան լավ հարաբերություններ, որովհետև ինչ հանձնարարել են կատարել է դժգամությամբ, ասում էինք փոխի լամպը, ասում էր ես Ձեր համար էլեկտրիկ չեմ դնում էր սեղանին և դուրս գալիս:
Վկան հայտնել է, որ գործի բերումով հաճախ լինում տնօրենի սենյակում, որովհետև ինքը փոխտնօրեն է:

Գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող էական հանգամանքները.
ա) Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի և «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության միջև 03.10.2016 թվականին կնքված աշխատանքային պայմանագրով (այսուհետ՝ Աշխատանքային պայմանագիր) Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանը նշանակվել է աշխատանքի «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությունում:
-Աշխատանքայի պայմանագրի 1.2 կետի համաձայն` աշխատողը նշանակվում է ԷՄԲ էլեկտրիկ պաշտոնում և անմիջականորեն ենթարկվում է գլխավոր տնօրենին: Աշխատանքի կատարման վայրն է` գործատուի գտնվելու վայրը:
-Աշխատանքայի պայմանագրի 4.1 կետի համաձայն՝ աշխատանքի վարձատրության ամսական չափը/ժամային, դրույքաչափը սահմանվում է 147.000 ՀՀ դրամ, որը յուրաքանչյուր ամիս հաշվարկվում և վճարվում է աշխատողին ամսական առնվազն մեկ անգամ՝ մինչև հաջորդ ամսվա 15-ը:
-Աշխատանքայի պայմանագրի 7.2 կետի համաձայն՝ սույն պայմանագիրը լուծվում է ՀՀ աշխատանքային օրենսդրությամբ նախատեսված կարգով և դեպքերում:
բ) Ընկերության կողմից 04.10.2016 թվականին տրված թիվ 01/10 տեղեկանքի համաձայն՝ Պապիկ Վիրաբյանը թիվ 168 հրամանի համաձայն 03.10.2016 թվականից աշխատում է Ընկերությունում՝ որպես էլեկտրիկ:
գ) Ընկերության տնօրենի 23.10.2017 թվականին թիվ 257 հրամանից (այսուհետ՝ Հրաման) քաղվածքի պատճենի համաձայն՝ Պապիկ Վիրաբյանը ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 5-րդ և 9-րդ կետի հիմքով, 25.10.2017 թվականից ազատվել է աշխատանքից: Հիմք՝ ԷՄԲ-ի պետ Վ. Պողոսյանի 23.10.2017 թվականին ներկայացված զեկուցագիրը:
դ) Ընկերության տնօրենին հասցեագրված Ընկերության ԷՄԲ-ի պետ Վաղարշակ Պողոսյանի 20.10.2017 թվականի զեկուցագրով հայտնվել է, որ «Ֆիրմայի էլեկտրիկ Պապիկ Վիրաբյանը սույն թվի 28.09.2017 թվականին ինքնակամ լքել է աշխատանքը, համարելով իրեն արձակուրդում, առանց թույլտվության, չի ներկայացել աշխատանքի 15 օրացուցային օր: Այդ ընթացքում Պապիկին տեղեկացվել է հեռախոսով և աշխատակցի միջոցով, որ ինքը չի գտնվում արձակուրդում, և պետք է ներկայանա աշխատանքի: Բացի դրանից Պապիկ Վիրաբյանը աշխատանքի ընթացքում ունեցել է կոնֆլիկտ ֆիրմայի աշխատողների և ղեկավարության հետ: Բազմիցս չկատարելով տրված հանձնարարությունները, 18.10.2017 թվականին ներկայանալով ֆիրմա Պ.Վիրաբյանըներկայացրել է 4 օրվա տեղեկանք հիվանդության վերաբերյալ, որը հիմք չի կարող հանդիսանալ իր բացակայության համար: Ուստի ես խնդրում եմ միջոցներ ձեռք առնել այդ առումով»:
ե) ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 03.08.2020 թվականի (այսուհետ՝ Վերաքննիչ դատարան) որոշմամբ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է մասնակի՝ որոշվել է՝ «Թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17 քաղաքացիական գործով, ըստ հայցի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության` հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի գումարը բռնագանձելու պահանջների մասին, Դատարանի 24.12.2019 թվականի վճռի դեմ հայցվորի կողմից բերված վերաքննիչ բողոքը բավարարել մասնակի` նշված վճիռը բեկանել և գործն ուղարկել Դատարան` կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից բացատրություն պահանջված լինելու կամ չլինելու հարցը և հայցվորի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից արված գրառումները վերացնելու պահանջը ներառող ծավալով նոր քննության։ Բողոքարկված վճիռը փոփոխելու պահանջին վերաբերող մասով վերաքննիչ բողոքը մերժել»:
- Վերաքննիչ դատարանը Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի 24.12.2019 թվականի վճիռը բեկանելիս՝ պատճառաբանել է, որ «Բողոք բերած հայցվորը պնդել է նաև, թե Պայմանագիրը լուծելու ձևով իր նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառվել է առանց իրենից նախապես խախտման մասին գրավոր բացատրություն պահանջելու, և արդյունքում ինքը զրկվել է այդպիսին ներկայացնելու և իրեն վերագրվող խախտումը հերքելու հնարավորությունից։ Այս փաստը և համապատասխան իրավական հիմնավորումը բերվել են նաև հայցադիմումում, մինչդեռ դրանց ո՛չ Ընկերությունը, ո՛չ էլ Դատարանը որևէ կերպ չեն անդրադարձել, և այս մասով հայցվորի բողոքն ակնհայտորեն հիմնավորված է։ Մասնավորապես, 25.12.2017 թվականին Դատարան ներկայացրած հայցապահանջի փաստական հիմքում հայցվորը դրել է նաև Պայմանագիրը լուծելուց առաջ իրենից գրավոր բացատրություն պահանջված չլինելու փաստը և վկայակոչել է կարգապահական տույժի կիրառման կարգը սահմանող` ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածը, բայց բողոքարկված վճիռն այդ փաստի և դրա իրավական հետևանքների գնահատմանը վերաբերող որևէ դատողություն չի պարունակում։ Դատարանն անդրադարձել է միայն կարգապահական տույժի ընտրության կարգը սահմանող` ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 224-րդ հոդվածին, բայց նույն օրենսգրքի 226-րդ հոդվածով սահմանված կարգն Ընկերության կողմից պահպանված չլինելու մասով հայցվորի փաստարկները գնահատման չի արժանացրել և այդ փաստարկի մասով քննություն առհասարակ չի իրականացրել։ Ընդ որում, բողոքարկված վճռով Դատարանը չի անդրադարձել նաև հայցվորի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից արված գրառումները վերացնելու մասին պահանջին և դրա վերաբերյալ որևէ եզրահանգում չի արել։ Ակնհայտ է, որ հայցվորի նկատմամբ Պայմանագիրը լուծելու ձևով կարգապահական տույժ կիրառելու` ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածով սահմանված կարգը պահպանված լինելու հարցի մասով քննություն իրականացված չլինելու և դրա արդյունքում գործի սխալ լուծման հանգեցնելու հավանականություն ունեցող դատական սխալներ թույլ տրված լինելու վերաբերյալ բողոք բերած անձի փաստարկները հիմնավորված են, ընդ որում, դրանց արձանագրումն ինքնին բավարար է բողոքարկված վճիռը ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 364-րդ և 365-րդ հոդվածների ու 380-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի կիրառմամբ բեկանելու և գործը բացառապես կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից բացատրություն պահանջված լինելու կամ չլինելու հարցը և հայցվորի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից արված գրառումները վերացնելու պահանջը ներառող ծավալով նոր քննության ուղարկելու համար»։
զ) Գործում առկա չէ որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր բացատրություն պահանջելու և գործատուի կողմից ողջամիտ ժամկետ սահմանելու մասին:
է) Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի 05.11.1979 թվականի թիվ AT-II 1262924 աշխատանքային գրքույկում գործատու Ընկերության կողմից կատարվել է հետևյալ գրառումը. «25.10.2017 թվականից ազատել աշխատանքից համաձայն ՀՀ Աշխ. Օր 113 հոդվածի կետ 5 և կետ 9-ի հիմունքներով, հր. N257, 23.10.17թ.»։
ը) Ընկերության ներկայացուցիչը դատական նիստին հայտնել է, որ Ընկերության տնօրենի 23.10.2017 թվականին թիվ 257 հրամանով հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանն աշխատանքից ազատվել է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետի հիմքով, իսկ Հրամանում ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 5-րդ կետի նշումը եղել է վրիպակ, այդ իսկ պատճառով ներկայացվել է հետագայում Հրամանի ուղղված տարբերակն առանց ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 5-րդ կետի նշման, և պնդել, որ հայցվորը 25.10.2017 թվականից ազատվել է աշխատանքից միայն ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետի հիմքով, միևնույն ժամանակ ընդունել է պահանջը՝ հայցվորի աշխատանքային գրքույկում կատարված գրառումը վերացնելու մասին, հայտնելով, որ հայցվորի կողմից աշխատանքային գրքույկի բնօրինակը տրամադրելու պայմաններում Ընկերությունը պատրաստ է վերացնել նշված գրառումը:
թ) Գործում առկա չէ որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց հայցվոր Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի կողմից հայտնված իր ցանկությունը և պահանջը՝ Ընկերության կողմից հայցվորի աշխատանքային գրքույկում 23.10.2017 թվականի թիվ 257 հրամանի հիմքերի գրառումները լրացնելու վերաբերյալ: 

Դատարանի կիրառելի իրավունքը, վերլուծությունը, պատճառաբանությունները և եզրահանգումը. 
Դատարանը, վերլուծելով և գնահատելով գործում առկա ու դատաքննության ընթացքում հետազոտված ապացույցները, յուրաքանչյուր ապացույց գնահատելով գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ եկավ հետևյալ եզրահանգման.
Այսպես՝ ՀՀ Սահմանադրության 61-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր իրավունքների և ազատությունների արդյունավետ դատական պաշտպանության իրավունք:
ՀՀ Սահմանադրության 63-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի անկախ և անաչառ դատարանի կողմից իր գործի արդարացի, հրապարակային և ողջամիտ ժամկետում քննության իրավունք: 
ՀՀ Սահմանադրության 81-րդ հոդվածի համաձայն` հիմնական իրավունքների և ազատությունների վերաբերյալ Սահմանադրությունում ամրագրված դրույթները մեկնաբանելիս հաշվի է առնվում ՀՀ վավերացրած` մարդու իրավունքների վերաբերյալ միջազգային պայմանագրերի հիման վրա գործող մարմինների պրակտիկան: Հիմնական իրավունքների և ազատությունների սահմանափակումները չեն կարող գերազանցել ՀՀ միջազգային պայմանագրերով սահմանված սահմանափակումները:
«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի ու «Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին» Միջազգային դաշնագրի (16 դեկտեմբեր 1966թ.) 14-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` բոլոր անձինք հավասար են դատարանների առջև, ինչպես նաև յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում են նրա քաղաքացիական իրավունքներն ու պարտականությունները կամ նրան ներկայացված ցանկացած քրեական մեղադրանքի առնչությամբ, ունի օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ ու անաչառ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում արդարացի և հրապարակային դատաքննության իրավունք: 
«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի 13-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք, ում սույն Կոնվենցիայով ամրագրված իրավունքներն ու ազատությունները խախտվում են, ունի պետական մարմինների առջև իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցի իրավունք, նույնիսկ եթե խախտումը կատարել են ի պաշտոնե գործող անձինք:
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանն իր դիրքորոշումն է արտահայտել «դատարանի մատչելիության Իրավունքի» վերաբերյալ և նշել` Կոնվենցիան նպատակ ունի երաշխավորել ոչ թե տեսական կամ վերացական, այլ գործնական և գործող իրավունքներ…: Սա հատկապես վերաբերում է դատարանների մատչելիության իրավունքին, արդար դատաքննության իրավունքին, քանի որ այն կատարվում է ժողովրդավարական հասարակությունում (տես` Էյրին ընդդեմ Իռլանդիայի, 1979թ. հոկտեմբերի 9-ի վճռում, 12-14, 24 էջեր և Այթ-Մուհուբն ընդդեմ Ֆրանսիայի գործերով, 28.10.1998թ.):
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը բազմիցս նշել է` կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետը յուրաքանչյուրի համար երաշխավորում է իր քաղաքացիական իրավունքներին և պարտականություններին առնչվող հայցով դատարան դիմելու իրավունք: Այդ դրույթը մարմնավորում է «դատարանի իրավունքը», որում դատարան դիմելու իրավունքը, այն է` քաղաքացիական գործով դատարանում հայց հարուցելու իրավունքը, հանդիսանում է այդ իրավունքի մի մասը միայն: Դատական վարույթի արդար, հրապարակային և արագ բնութագրիչները արժեք չեն ունենա, եթե հիշյալ գործընթացներին ընթացք չի տրվում: 
Քաղաքացիական գործերով արդարադատություն իրականացնելիս իրավունքի գերակայություն գոյություն ունենալ չի կարող, եթե դատարան դիմելու իրավունքը չի ապահովվում (inter alia (ի թիվս այլ դեպքերի` Գոլդերն ընդդեմ Միացյալ Թագավորության, 1975թ. հունվարի 21-ի վճիռ, շարքեր A թիվ 18,16-18 էջեր, կետ 34 in fine, ինչպես նաև Զ-ն և այլոք ընդդեմ Միացյալ Թագավորության (GC), թիվ 29392/95, 91-93-րդ կետեր, ՄԻԵԿ 2001-Վ):
Մասնավորապես` ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1-ին հոդվածի 4-րդ կետի համաձայն` ընտանեկան, աշխատանքային, բնական պաշարների օգտագործման ու շրջակա միջավայրի պահպանության հարաբերությունները կարգավորվում են քաղաքացիական օրենսդրությամբ և այլ իրավական ակտերով, եթե այլ բան նախատեսված չէ ընտանեկան, աշխատանքային, հողային, բնապահպան և այլ հատուկ օրենսդրությամբ:
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի համաձայն` աշխատանքային օրենսդրության նպատակն է` 1) սահմանել ֆիզիկական անձանց` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների, օտարերկրյա քաղաքացիների, քաղաքացիություն չունեցող անձանց (այսուհետ` քաղաքացիներ) աշխատանքային իրավունքների և ազատությունների պետական երաշխիքները, 2) նպաստել աշխատանքի բարենպաստ պայմանների ստեղծմանը, 3) պաշտպանել աշխատողների և գործատուների իրավունքներն ու շահերը:
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` 1) աշխատանքի ազատությունը, ներառյալ` աշխատանքի իրավունքը (որը յուրաքանչյուրն ազատորեն ընտրում է կամ որին ազատորեն համաձայնում է), աշխատանքային ունակությունները տնօրինելու, մասնագիտության և գործունեության տեսակի ընտրության իրավունքը, (…), 5) աշխատողների իրավունքների և հնարավորությունների հավասարությունը, (…), 8) աշխատանքային հարաբերությունների կայունությունը, (…), 10) կոլեկտիվ և աշխատանքային պայմանագրերի կողմերի պատասխանատվությունը` ըստ իրենց պարտականությունների, իսկ 2-րդ մասի համաձայն՝ պետությունն ապահովում է աշխատանքային իրավունքների իրականացումը` նույն օրենսգրքի և այլ օրենքների դրույթներին համապատասխան: Աշխատանքային իրավունքները կարող են սահմանափակվել միայն օրենքով, եթե դա անհրաժեշտ է պետական և հասարակական անվտանգության, հասարակական կարգի, հանրության առողջության ու բարքերի, այլոց իրավունքների և ազատությունների, պատվի և բարի համբավի պաշտպանության համար:
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 38-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` աշխատանքային իրավունքների պաշտպանությունը, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով սահմանված գործերի ենթակայությանը համապատասխան, իրականացնում է դատարանը, իսկ 3-րդ մասի համաձան՝ աշխատանքային իրավունքների պաշտպանությունն իրականացվում է` 4) պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի կամ գործատուի իրավական ակտն անվավեր ճանաչելով, 11) օրենքով նախատեսված այլ եղանակներով:
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 263-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` աշխատանքային վեճը աշխատողի կամ տվյալ գործատուի հետ նախկինում աշխատանքային հարաբերությունների մեջ գտնված աշխատողի և գործատուի միջև տարաձայնությունն է, որն առաջանում է կամ առաջացել է աշխատանքային օրենսդրությամբ, այլ նորմատիվ իրավական ակտերով, ներքին իրավական ակտերով, աշխատանքային կամ կոլեկտիվ պայմանագրով սահմանված իրավունքների և պարտականությունների կատարման ժամանակ:
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 264-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` աշխատանքային վեճերը ենթակա են քննության դատական կարգով` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածը հստակ սահմանում է դատարան դիմելու իրավունքը, այն է` յուրաքանչյուր անձ իրավունք ունի սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով դիմելու դատարան` Սահմանադրությամբ, օրենքներով և այլ իրավական ակտերով սահմանված կամ պայմանագրով նախատեսված իր իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանության համար:
Վերոգրյալ սահմանադրական, միջազգային և ներպետական օրենսդրական իրավական նորմերի վերլուծությունը թույլ է տալիս Դատարանին կատարել այն եզրահանգումը, որ անձի դատական պաշտպանության իրավունքն ունի ներպետական` Սահմանադրությամբ և օրենքով, ինչպես նաև միջազգային նորմերով հստակ ընդգծված պաշտպանություն:
Տվյալ պարագայում, հայցվորը, օգտվելով վերը նշված իրավական նորմերով իրեն ընձեռված օրենքով չարգելված իրավունքի պաշտպանության` դատարան դիմելու իրավունքից, դիմել է դատարան` Հրամանը՝ որպես կարգապահական տույժի տեսակ կիրառելիս կարգը պահպանված չլինելու հիմքով իրավաչափությունը վիճարկելու պահանջով, հետևաբար, նախ դատարանը պետք է պարզի, թե առկա է հայցվորի նման իրավունք, խախտվել է արդյոք վերջինիս այդ իրավունքը, բխում է արդյոք վերջինիս նման պահանջը ներպետական իրավական նորմերից և դատաքննությամբ ապացուցվել է արդյոք նշված իրավունքի՝ պահանջի հիմքում ընկած փաստական հանգամանքների առկայությունը: 
Ավելին, ՀՀ Սահմանադրության 1-ին հոդվածով ամրագրված է, որ Հայաստանի Հանրապետությունն ինքնիշխան, ժողովրդավարական, սոցիալական, իրավական պետություն է:
ՀՀ Սահմանադրության 5-րդ հոդվածի 1-ին մասով ամրագրված է, որ Սահմանադրությունն ունի բարձրագույն իրավաբանական ուժ: 
ՀՀ Սահմանադրության 6-րդ հոդվածի 1-ին մասով ամրագրված է, որ պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններն ու պաշտոնատար անձինք իրավասու են կատարելու միայն այնպիսի գործողություններ, որոնց համար լիազորված են Սահմանադրությամբ կամ օրենքներով:
ՀՀ Սահմանադրության 28-րդ հոդվածով ամրագրված է, որ բոլորը հավասար են օրենքի առջև:
Այսպիսով, Սահմանադրության գերխնդիրն է հանրային կյանքի իրողություններն ապահովել սահմանադրական լուծումներին ներդաշնակ, հետևաբար Սահմանադրությունը, լինելով իրավական նորմերի ու սկզբունքների համակարգված հարաբերությունների ամբողջականություն, այն քարացած չէ, ապրում և շնչում է իր օրինաչափություններով, ընդ որում հարաբերություններն իրավականորեն արժևորվելով` դառնում են վարքագծի համընդունելի կանոն` հանդես գալով որպես համապարտադիր վարքագծի սահմանված կանոն: Այլ կերպ ասած` Սահմանադրությունը հասարակական համաձայնությամբ սահմանված ժողովրդավարական, սոցիալական, իրավական վարքագծի հիմնարար կանոնների առկայությունն է, դրանց որպես` ապրող իրողության, գոյությունն է հանրային (հասարակական) կյանքում, յուրաքանչյուր անհատի քաղաքացիական վարքագծում, պետաիշխանական լիազորությունների իրականացման գործընթացում: Ավելին, Սահմանադրության տարրերը, մասնավորապես` ժողովրդավարությունը, սոցիալական, իրավունքի գերակայությունը չեն կարող միմյանցից տարանջատվել և դրանք սերտորեն փոխկապակցված են, հետևաբար, Սահմանադրությամբ ամրագրված նորմատիվ արժեքները երաշխավորում են Սահմանադրության սուբյեկտների իրավունքի գերակայությունը և համակարգային կայունությունը:
Նշված սահմանադրական նորմերից բխում է, որ սոցիալական է համարվում այն պետությունը, որն իր առջև խնդիր է դնում հոգ տանել սոցիալական արդարության, իր քաղաքացիների բարեկեցության և սոցիալական պաշտպանվածության մասին: Սոցիալական պետության խնդիրն է, ամենից առաջ, յուրաքանչյուր քաղաքացու համար ապահովել մարդու արժանավայել նվազագույն կենսապայմանները: Ընդ որում, այդ խնդրի կենսագործման համար յուրաքանչյուր չափահաս անձ պետք է ունենա հնարավորություն վաստակելու իր և իր ընտանիքի կենսաապահովման համար անհրաժեշտ միջոցներ: Պետության միջամտությունն այդ գործին կարող է տեղի ունենալ միայն այն դեպքում, եթե անձը համապատասխան օբյեկտիվ կամ սուբյեկտիվ պատճառներով չկարողանա օգտվել ընձեռված հնարավորություններից, և եթե նրա պահանջմունքները հավուր պատշաճի չեն բավարարում: Սեփական ուժերով վաստակելու և իր ընտանիքին ապահովելու հնարավորությունը, բնակարաբար, ենթադրում է, ամենից առաջ, աշխատանքի առկայությունը: Սոցիալական պետությունը, որպես կանոն, նախատեսում է այդ կապակցությամբ աշխատանքի իրավունք:
Ավելին, Հայաստանի Հանրապետությունը ճանաչում է իրավունքի գերակայությունը, ինչն իրավական պետության գոյության կարևորագույն պայմաններից է, որտեղ իշխում է իրավունքը և երաշխավորում է մարդու իրավունքներն ու ազատությունները, պետության ու քաղաքացիների` որպես իրավունքի սուբյեկտների, փոխադարձ պատասխանատվությունը:
Ընդ որում, իրավական պետության կարևոր հատկանիշներն են` պետության կողմից մարդու իրավունքների և ազատությունների անխախտելիության ճանաչումն ու օրենսդրական ամրագրումը, Սահմանադրության գերակայության սկզբունքը: 
Ի դեպ, Սահմանադրության յուրաքանչյուր սուբյեկտ պարտավոր է գործել Սահմանադրությամբ ամրագրված նորմերով և սահմանափակված է իր լիազորությունների շրջանակով և մասնավորապես` սահմանափակված լինելով մարդու հիմնական իրավունքներով, պետության հիմնախնդիրն է ի դեմս պետական իշխանության միջոցով ապահովել մարդու սոցիալական պաշտպանվածությունը, իրավունքի գերակայությունը, որի հիմքն է յուրաքանչյուրի (այդ թվում՝ քաղաքացիների և իշխանության) սահմանափակումը իրավունքով: 
Այսինքն` Սահմանադրությամբ ամրագրված իրավական պետության կարևորագույն հատկանիշներից է իրավունքի գերակայությունը, որի ապահովման գլխավոր պահանջներից են իրավական որոշակիության սկզբունքը, համաչափությունը, կամայականությունից պաշտպանված լինելու սկզբունքը, իրավահարաբերությունների կարգավորումը բացառապես այնպիսի օրենքներով, որոնք համապատասխանում են որակական որոշակի հատկանիշների` հստակ են, կանխատեսելի, մատչելի:
Հատկանշական է, որ սոցիալական և իրավական պետության հիմնաքարն է ապահովել սահմանադրական իրավունքների և ազատությունների, աշխատանքային պայմանագրով գործատուի ու աշխատողի իրավունքների և օրինական շահերի արդարացի համաձայնեցման հավասարակշռվածությունը, որը Հայաստանի Հանրապետությունում՝ որպես սոցիալական և իրավական պետությունում աշխատանքային հարաբերությունների անհրաժեշտ պայման է:
ՀՀ սահմանադրական դատարանը 03.05.2016 թվականի թիվ ՍԴՈ-1270 որոշմամբ արձանագրել է, որ ՀՀ սահմանադրական դատարանը մի շարք որոշումներում (ՍԴՈ-630, ՍԴՈ-1142) անդրադարձել է իրավական որոշակիության սկզբունքին և գտել է, որ այն անհրաժեշտ է, որպեսզի համապատասխան հարաբերությունների մասնակիցները ողջամիտ սահմաններում ի վիճակի լինեն կանխատեսել իրենց վարքագծի հետևանքները և վստահ լինեն ինչպես իրենց պաշտոնապես ճանաչված կարգավիճակի անփոփոխելիության, այնպես էլ ձեռք բերված իրավունքների և պարտավորությունների հարցում: 
Այսպես` Բրումարեսկուն ընդդեմ Ռումինիայի գործով Եվրոպական դատարանը նշել է, որ Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասով երաշխավորված արդար դատաքննության իրավունքը պետք է մեկնաբանվի Կոնվենցիայի նախաբանի լույսի ներքո, որի համաձայն` պայմանավորվող կողմերի ընդհանուր ժառանգության մասն է իրավունքի գերակայությունը, որի բաղկացուցիչ մասն է իրավական որոշակիության սկզբունքը (տե՛ս, Բրումարեսկուն ընդդեմ Ռումինիայի գործով Եվրոպական դատարանի 28.10.1999 թվականի վճիռը, գանգատ թիվ 28342/95, կետ 61): Մեկ այլ վճռով Եվրոպական դատարանը հայտնել է, որ իսկապես, իրավական որոշակիության անորոշությունը՝ լինի դա իրավական, վարչական, թե իշխանությունների գործունեության արդյունքում առաջացած, մի գործոն է, որը պետք է հաշվի առնել պետության վարքագիծը քննելիս (տե´ս Նեջդետ Սահինը և Պերիհան Սահինը ընդդեմ Թուրքիայի գործով վճիռը, գանգատ թիվ 13279/05, 20.10.2011 թվականի վճիռ կետ 56): Այս առումով դատարանը նաև ընդգծել է, որ արդար դատաքննության իրավունքը պետք է մեկնաբանվի Կոնվենցիայի նախաբանի լույսի ներքո, որը հռչակում է, որ օրենքի գերակայությունը կազմում է պայմանավորվող երկրների ընդհանուր ժառանգության մասը: Այժմ, օրենքի գերակայության հիմնարար կողմերից մեկը իրավական որոշակիության սկզբունքն է, որը, երաշխավորում է որոշակի կայունություն իրավական իրավիճակներում և խթանում է դատարանների նկատմամբ հանրային վստահությանը (տե´ս Նեջդետ Սահինը և Պերիհան Սահինը ընդդեմ Թուրքիայի գործով վճիռը, գանգատ թիվ 13279/05, 20.10.2011 թվականի վճիռ կետ 57, տե´ս 2009թ դեկտեմբերի 1. Ստեֆանիկա և այլոք, մեջբերված կետ 38):
Այսպես՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 13-րդ հոդվածի համաձայն` քաղաքացիական դատավարությունն իրականացվում է գործին մասնակցող անձանց մրցակցության հիման վրա, բացառությամբ սույն օրենսգրքով նախատեսված դեպքերի:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 12-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` գործին մասնակցող անձն իրականացնում է իր դատավարական իրավունքները, տնօրինում է դատական պաշտպանության միջոցները և եղանակները սեփական հայեցողությամբ՝ օրենքով սահմանված կարգով, իսկ 14-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` դատավարության մասնակիցները պետք է իրենց դատավարական իրավունքներից օգտվեն և իրենց դատավարական պարտականությունները կատարեն բարեխղճորեն:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 57-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` ապացույց է այն փաստական տվյալը, որի հետազոտման և գնահատման հիման վրա դատարանը պարզում է գործին մասնակցող անձանց պահանջների և առարկությունների հիմքում դրված, ինչպես նաև գործի կամ հարցի լուծման համար նշանակություն ունեցող այլ փաստերի առկայությունը կամ բացակայությունը: 
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 58-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` վերաբերելի է այն ապացույցը, որն ավելի կամ պակաս հավանական է դարձնում գործը լուծելու համար նշանակություն ունեցող որևէ փաստի առկայությունը կամ բացակայությունը, քան այն կլիներ առանց այդ ապացույցի, իսկ 2-րդ մասի համաձայն՝ դատարանը հետազոտում և գնահատում է միայն այն ապացույցները, որոնք, հաշվի առնելով սույն հոդվածի 1-ին մասի պահանջը, կարող են հաստատել կամ ժխտել գործին մասնակցող անձանց պահանջների և առարկությունների հիմքում դրված փաստերը:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 59-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ փաստերը, որոնք, օրենքի կամ նորմատիվ իրավական ակտերի համաձայն, պետք է հաստատվեն միայն որոշակի ապացույցներով, չեն կարող հաստատվել այլ ապացույցներով, իսկ 2-րդ մասի համաձայն՝ հիմնական իրավունքների խախտմամբ ձեռք բերված կամ արդար դատաքննության իրավունքը խաթարող ապացույցի օգտագործումն արգելվում է:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի համաձայն` գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող փաստերի շրջանակը որոշում է դատարանը` գործին մասնակցող անձանց պահանջների և առարկությունների հիման վրա` ղեկավարվելով վիճելի իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառելի իրավական նորմերով: Գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը, բացառությամբ սույն օրենսգրքի 61-րդ հոդվածով նախատեսված փաստերի, ենթակա են ապացուցման:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 62-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` գործին մասնակցող յուրաքանչյուր անձ պարտավոր է ապացուցել իր պահանջների և առարկությունների հիմքում դրված ու գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող փաստերը, եթե այլ բան նախատեսված չէ սույն օրենսգրքով կամ այլ օրենքներով, իսկ նույն հոդվածի 6-րդ կետի համաձայն` եթե բոլոր ապացույցների հետազոտումից և գնահատումից հետո վիճելի է մնում փաստի առկայությունը կամ բացակայությունը, ապա դրա բացասական հետևանքները կրում է այդ փաստի ապացուցման պարտականությունը կրող անձը:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության 63-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` ապացույցները, ինչպես նաև դրանք ձեռք բերելուն ուղղված միջնորդությունները ներկայացնում են գործին մասնակցող անձինք:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 67-րդ հոդվածի համաձայն` ապացույցի տեսակներն են` 1) վկայի ցուցմունքը, 2) գրավոր ապացույցները, 3) իրեղեն ապացույցները, 4) լուսանկարները (լուսաժապավենները), ձայնագրություններն ու տեսագրությունները, 5) փորձագետի եզրակացությունը, 6) մասնագետի բացատրությունը։
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 213-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` վիճարկվող անհատական իրավական ակտի հիմքում ընկած, ինչպես նաև տվյալ անհատական իրավական ակտի ընդունման օրենքով, այլ նորմատիվ կամ գործատուի ներքին իրավական ակտերով սահմանված կարգը պահպանված լինելու փաստերն ապացուցելու պարտականությունը կրում է պատասխանողը, իսկ 2-րդ մասի համաձայն` պատասխանողը վիճարկվող անհատական իրավական ակտի իրավաչափությունը հիմնավորող ապացույցներ կարող է ներկայացնել միայն ապացույցները պահանջելու որոշման կատարման ընթացքում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ հիմնավորում է ապացույցի ներկայացման անհնարինությունը՝ իրենից անկախ պատճառներով:
Վերոնշյալից հետևում է, որ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց հետազոտում է նախ՝ գործին դրա վերաբերելիության, օրենքով նման ապացույցի թույլատրելիության, արժանահավատության, իսկ վերաբերելի բոլոր ապացույցները միասին՝ որոշակի փաստ (փաստեր) հաստատելու համար բավարարության տեսանկյունից:
Դատարանը յուրաքանչյուր ապացույցի վերաբերելիությունը և թույլատրելիությունը ստուգելուց հետո պարտավոր է ստուգել նաև տվյալ ապացույցի արժանահավատությունը, և ապացույցների միջև հակասության դեպքում մերժել իր կարծիքով ոչ արժանահավատ ապացույցը՝ հիմնավորելով տվյալ մերժումը, իսկ փաստը հաստատել արժանահավատ ապացույցի հիման վրա։
Ուստի, այu կամ այն հանգամանքի առկայության կամ բացակայության մաuին դատարանի եզրակացությունը պետք է լինի գործով ձեռքբերված ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և oբյեկտիվ հետազոտման տրամաբանական հետևությունը` հաշվի առնելով դրանց համակցությունը և փոխադարձ կապը, կիրառման ենթակա իրավունքը և ներքին համոզմունքը։
Հատկանշական է, որ նյութական և դատավարական օրենսդրության նորմերով սահմանվում են ապացուցողական կանխավարկածներ` ապացուցման առարկայի մեջ մտնող որոշակի փաստերի գոյության կամ բացակայության վերաբերյալ իրավական ենթադրություններ, որոնք հերքելու պարտականությունն օրենքով դրված է դատավարության կոնկրետ մասնակցի վրա: Ընդ որում, դատարանը, ապացույցների ներկայացման և հետազոտման գործընթացում կատարելով կարգավորիչ գործառույթներ, վերջնականորեն լուծում է ներկայացված ապացույցների վերաբերելիության և թույլատրելիության հարցը: 
Ի դեպ, ապացույցների վերաբերելիության կանոնը կիրառելիս դատարանը ղեկավարվում է իր ներքին համոզմամբ, իսկ թույլատրելիության կանոնը կիրառելիս` միայն օրենքով, որը մի շարք դեպքերում ուղղակիորեն արգելում է օգտվել այս կամ այն ապացուցման միջոցից, թեկուզև այն վերաբերի գործի փաստերին: 
Այսպես` ՀՀ Սահմանադրությամբ, սահմանելով յուրաքանչյուրի իրավունքների և ազատությունների դատական պաշտպանության արդյունավետ միջոցների իրավունքը, միաժամանակ ամրագրել է գործին մասնակցող անձանց իրավահավասարության և մրցակցության իրավունքների միջև հավասարակշռությունը: Ընդ որում, քաղաքացիական դատավարական նորմերով ամրագրված է, որ իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանության հայցային ձևը երաշխիքներ է պարունակում ոչ միայն հայցվորի, այլ նաև պատասխանողի և գործին մասնակցող մյուս անձանց համար: Ընդ որում, այդ երաշխիքները բխում են դատավարության մրցակցային ձևի պայմաններում կողմերի իրավահավասարության, տնօրինչականության և այլ սկզբունքներից:
Փաստորեն, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսդրությունը, որը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության դատարաններում քաղաքացիական գործերով դատավարության կարգը, հավասար հնարավորություններ է ընձեռում դատավարության կողմերին իրենց իրավունքները պաշտպանելու համար: Ընդ որում, հայցի հարուցման և հայցի պաշտպանության դատավարական միջոցների տնօրինման և կիրառման ընտրությունը կատարում են դատավարության կողմերը:
Հատկանշական է, որ օրենսդիրը որոշակի բացառություններ է կատարել հատուկ հայցային վարույթով քննվող աշխատանքային հարաբերությունների դեպքում՝ սահմանելով ապացուցման պարտականության հատուկ կանոն, մասնավորապես՝ վիճարկվող անհատական իրավական ակտի հիմքում ընկած, ինչպես նաև տվյալ անհատական իրավական ակտի ընդունման օրենքով, այլ նորմատիվ կամ գործատուի ներքին իրավական ակտերով սահմանված կարգը պահպանված լինելու փաստերն ապացուցելու պարտականությունը կրում է պատասխանողը, ուստի Դատարանը պետք է առաջնորդվի բացառապես այդ կանոնով, այնպես ինչպես ապացույցներն ընդունելու հարցում, և այդ մասով ապացուցման պարտականությունը պետք է դրվի գործատուի վրա:
Կիրառելով վերոհիշյալ իրավական նորմերը սույն գործով վերը ներկայացված փաստական հանգամանքների նկատմամբ` Դատարանը հարկ է համարում նշել հետևյալը, որ Դատարանը գործով ապացուցման առարկան որոշում է հայցվորի վկայակոչած և ենթադրյալ կիրառման ենթակա նյութական իրավունքի նորմի և փաստական հանգամանքների և գործին մասնակցող անձանց առարկությունների համադրության հիման վրա: Ավելին, յուրաքանչյուր գործով ապացուցման առարկան ձևավորվում է ոչ միայն հայցի կամ դրա դեմ բերվող առարկությունների հիմքում ընկած փաստերից, այլև` վիճելի իրավահարաբերությունը կարգավորող իրավանորմում մատնանշված փաստերից:
ՀՀ սահմանադրական դատարանը, 08.12.2009 թվականի թիվ ՍԴՈ-845 որոշմամբ անդրադառնալով քաղաքացիական դատավարությունում ապացուցման պարտականության բաշխման ընդհանուր կանոնի սահմանադրաիրավական բովանդակությանը, արտահայտել է այն իրավական դիրքորոշումը, որ հայցային վարույթի գործով հայցվորը պետք է ապացուցի իր պահանջների հիմքում ընկած փաստերը, իսկ պատասխանողը, եթե չի ընդունում հայցը և հենվում է որոշակի փաստերի վրա, պարտավոր է ապացուցել իր առարկությունների հիմքում ընկած փաստերը, կամ եթե հայցվորն է առարկում պատասխանողի բերած փաստերի դեմ, ապա նա է պարտավոր ապացուցել իր առարկությունների հիմքում ընկած փաստերը: Նման իրավակարգավորումը հետևում է այն տրամաբանությանը, որ տվյալ փաստի վրա հիմնվող կողմն ավելի իրազեկ է և դատարանին կարող է ներկայացնել տվյալ փաստն ապացուցող հանգամանքները, և որ շահագրգռված կողմը կձեռնարկի բոլոր միջոցներն իր մատնանշած փաստն ապացուցելու համար: Ապացուցման առարկան այն իրավաբանական (հիմնականում նյութաիրավական բնույթի) փաստերի համակցությունն է, որոնք էական նշանակություն ունեն գործն ըստ էության լուծելու համար, և ենթակա են պարզելու դատական քննության ընթացքում: Յուրաքանչյուր գործով ապացուցման առարկայի մեջ մտնող փաստերի կազմը տարբեր է, այն կախված է կողմերի ներկայացրած պահանջներից ու առարկություններից:
Մասնավորապես` Անկերլն ընդդեմ Շվեյցիարիայի գործով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանն արձանագրել է, որ դատավարությունում կողմերի իրավահավասարության սկզբունքը կողմերի միջև «արդարացի հավասարակշռության» իմաստով, Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասով երաշխավորված արդար դատաքննության հիմնական տարրերից մեկն է և պահանջում է, որպեսզի յուրաքանչյուր կողմին տրամադրվի ողջամիտ հնարավորություն` ներկայացնելու իր գործն այնպիuի պայմաններում, այդ թվում` ապացույցներ ներկայացնելու, որոնք նրան իր հակառակորդի նկատմամբ չեն դնի էականորեն նվազ բարենպաuտ վիճակում:
ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ արձանագրել է, որ դատարանը գործն ըստ էության լուծող պատճառաբանված դատական ակտ կայացնելու նպատակով պետք է բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ գնահատի գործում եղած բոլոր ապացույցները՝ դրանց վերաբերելիության, թույլատրելիության, արժանահավատության և բավարարության տեսանկյունից: Դատարանի կողմից ապացույցների գնահատման արդյունքներն արտացոլվում են դատական ակտի պատճառաբանական մասում, որտեղ դատարանը պետք է մատնացույց անի այն ապացույցները, որոնց վրա կառուցում է իր եզրահանգումներն ու հետևությունները, ինչպես նաև այն դատողությունները, որոնցով հերքվում է այս կամ այն ապացույցը: Դատական ակտը կարող է համարվել պատշաճ կերպով պատճառաբանված միայն այն դեպքում, երբ դրա պատճառաբանական մասում դատարանը ցույց է տվել ապացույցների գնահատման հարցում իր ներքին համոզմունքի ձևավորման օբյեկտիվ հիմքերը (տե՛ս, Արման Վարդազարյանի ընդդեմ Կարինե Վարդազարյանի թիվ ԵԱՔԴ/0598/02/15 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 19.04.2019 թվականի որոշումը):
ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նաև արձանագրել է, որ այս կամ այն հանգամանքի առկայության կամ բացակայության մասին դատարանի եզրակացությունը պետք է լինի գործով ձեռք բերված ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման տրամաբանական հետևությունը` հաշվի առնելով դրանց համակցությունը և փոխադարձ կապը, կիրառման ենթակա իրավունքը և ներքին համոզմունքը: Ապացույցի գնահատումն ապացույցների տրամաբանական և իրավաբանական որակումն է՝ դրանց վերաբերելիության, թույլատրելիության, արժանահավատության և բավարարության տեսանկյունից: Ընդ որում, ապացույցների բավարարությունը գործով ձեռք բերված ապացույցների այնպիսի համակցությունն է, որը հնարավորություն է տալիս վերջնական եզրահանգում կատարելու որոնվող փաստերի առկայության կամ բացակայության վերաբերյալ: Ապացույցների գնահատումը բավարարության տեսանկյունից հետապնդում է ապացույցների միջև հակասությունները վերացնելու նպատակ այնպես, որ փարատվեն ստացված ամբողջ ապացուցողական զանգվածից կատարված հետևությունների ճշմարտացիության վերաբերյալ կասկածները: ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նշել է, որ ապացույցների անբավարար լինելու դեպքում գործի հանգամանքների վերաբերյալ դատարանը կարող է կատարել ոչ թե որոշակի, այլ հավանական եզրակացություններ, մինչդեռ դատարանի կողմից գործն ըստ էության լուծող դատական ակտը չի կարող հիմնված լինել հավանական եզրակացությունների և դատողությունների վրա (տե՛ս, «Շենքերի կառավարում» համատիրությունն ընդդեմ Մասիս Ղազանչյանի թիվ ԵԱՔԴ/0483/02/15 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 22.07.2016 թվականի որոշումը):
Վերոգրյալի հաշվառմամբ Դատարանը հարկ է համարում արձանագրել, որ վկայի ցուցմունքը գնահատվում է ընդհանուր հիմունքներով և, ինչպես գործով ձեռք բերված ցանկացած այլ ապացույց, այն ենթակա է գնահատման գործում առկա մյուս ապացույցների հետ համակցության մեջ: Ապացույցի հավաստիության մասին կարելի է դատել, առաջին հերթին` ելնելով այդ տեղեկատվության աղբյուրի բնույթից (հատկանիշներից)։ Դրանով է պայմանավորված այն հանգամանքը, որ յուրաքանչյուր դեպքում գործով վկայի ցուցմունքները գնահատելիս դատարանը հաշվի է առնում տվյալ անձի փոխհարաբերությունները գործին մասնակցող անձանց հետ, փաստերի մասին նրա իրազեկության աղբյուրը, այն պայմանները, որոնց առկայությամբ անձն ընկալել է որոշակի փաստեր (այսինքն՝ տեղը, ժամանակը, անձի ֆիզիկական և հոգեկան վիճակը, հասակը), նրա սուբյեկտիվ հատկանիշներն այն առումով, թե նա իր ունակություններով ի վիճակի է ճիշտ ընկալել իրադարձություններն ու գործողությունները, ընկալածը պահել հիշողության մեջ, ճիշտ վերարտադրել ու հաղորդել դատարանին։ Դա հնարավորություն է տալիս գնահատել վկայի կողմից հայտնած տեղեկությունների հավաստիության աստիճանը։ Միայն ձեռք բերված և հետազոտված բոլոր ապացույցների գնահատումը կարող է վեր հանել ապացույցների միջև եղած հակասությունները և արդյունքում թույլ տալ որոշելու ապացույցների հավաստիությունը։ Պարզելով ապացույցների արժանահավատությունը` դատարանը որոշում է դրանց բավարար լինելը, ձեռք բերված և հետազոտված ապացույցների հիման վրա որոնվող փաստերի առկայության կամ բացակայության վերաբերյալ եզրակացություն անելու հնարավորությունը, ինչը հնարավորություն է տալիս ստուգել նաև գործով հավաքված ապացույցների լրիվությունը։
Ընդ որում, ինչպես Դատարանը, այնպես էլ գործին մասնակցող անձինք կարող են վկայի ցուցմունքները ճշգրտելու, մանրամասնելու, հաստատելու կամ դրանց արժանահավատությունը կասկածի տակ դնելու նպատակով տալ հարցեր։ Վկային առաջադրվող հարցերի բնույթին ներկայացվող առաջին պահանջը բխում է ապացույցների վերաբերելիության կանոններից, որոնցից բխում է, որ վկային կարող են տրվել միայն այնպիսի հարցեր, որոնք վերաբերում են վկա կանչելու վերաբերյալ միջնորդության մեջ նշված փաստին կամ նրա ցուցմունքների արժանահավատության հետ կապված հանգամանքներին, այդ թվում` մյուս կողմի հետ նրա հարաբերություններին, իսկ նիստը նախագահող դատավորն իրավունք ունի իր նախաձեռնությամբ կամ կողմի առարկությամբ հանել այս շրջանակից դուրս տրված հարցերը։ Վկային առաջադրվող հարցերի բնույթին ներկայացվող հաջորդ պահանջը միտված է հաղորդվող տեղեկությունների արժանահավատությունն ապահովելուն: Մասնավորապես՝ արգելում է վկայի հարցաքննության ընթացքում նրան տալ հուշող կամ պատասխանն այլ կերպ ուղղորդող հարցեր։ Ընդ որում, նշված պահանջի հասցեատերն են ոչ միայն գործին մասնակցող անձինք, այլ նաև նիստը նախագահողը, որն իրավասու է ցանկացած պահի վկային հարցեր տալ բացառապես նրա հաղորդած տեղեկության վերաբերյալ պարզաբանում ստանալու, այն հստակեցնելու համար: Քննարկվող կանոնը պայմանավորված է նրանով, որ վկային առաջադրված հարցերը չպետք է հուշեն որոշակի պատասխան` դրանով իսկ հանդիսանալով ներշնչանքի և իրականությանը չհամապատասխանող տեղեկությունների հաստատման պատճառ։ Ուղղորդող հարցին պատասխանելիս վկան կարող է ակամա համաձայնվել հարցաքննողի հետ` ենթադրելով, որ նա ավելի լավ է տիրապետում որոնվող փաստերի մասին տեղեկություններին։ Արդյունքում վկան փաստը կհաստատի ոչ թե նախկինում դրա ականատեսը լինելու, այլ հարցի ոչ պատշաճ ձևակերպման արդյունքում։ Բացի դրանից, պետք չէ մոռանալ, որ կողմի միջնորդությամբ դատական քննության կանչված վկան կարող է փորձել ցուցմունքներ տալ այն կողմի օգտին, որի միջնորդությամբ հրավիրվել է, իսկ վերջինս էլ, անկասկած, կփորձի հարցերը ձևակերպել այնպես, որպեսզի դրանք հուշեն ակնկալվող պատասխանը։ Այդ իսկ պատճառով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 71-րդ հոդվածի 12-րդ մասով սահմանվում է, որ դատարանը կարող է իր նախաձեռնությամբ կամ գործին մասնակցող անձի միջնորդությամբ հանել հուշող կամ ուղղորդող հարցը։ 
Դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով ներկայացված հայցային պահանջներին օբյեկտիվ իրավական գնահատական տալու համար, դատարանը նախ և առաջ անհրաժեշտ է համարում պարզելու այն իրավաբանական փաստերի շրջանակը, որոնք էական նշանակություն ունեն սույն քաղաքացիական գործի լուծման համար և ենթակա են պարզման գործի քննության ընթացքում, քանզի իրավաբանական նշանակություն ունեցող հենց այդ փաստերի համակցությունն էլ կկազմի սույն գործով ներկայացված հայցային պահանջի ապացուցման առարկան:
Հայցվոր Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանն սույն քաղաքացիական գործով վիճարկում է Ընկերության Հրամանի իրավաչափությունը՝ պատճառաբանելով, որ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետի հիմքով՝ իրեն 25.10.2017 թվականին աշխատանքից ազատելիս իրավահարաբերության ժամանակ գործող ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան՝ մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը Ընկերությունը՝ գործատուն, իրենից՝ աշխատողից չի պահանջել գրավոր բացատրություն խախտման մասին` սահմանելով ողջամիտ ժամկետ, ինչպես նաև Ընկերության կողմից հայցվորի աշխատանքային գրքույկում կատարվել է 23.10.2017 թվականի թիվ 257 հրամանի հիմքերի գրառումները՝ առանց հայցվոր Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի ցանկության:
Սույն գործի քննության շրջանակներում Դատարանն անհրաժեշտ է համարում նյութաիրավական փաստերին (ապացուցման առարկային) անդրադառնալ հետևյալ առանձնահատկությունների ներքո.
- արդյոք ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետի հիմքով աշխատանքային պայմանագիրը լուծելը համարվում է կարգապահական տույժի կիրառում և արդյոք գործատուի կողմից պահպանվել է կարգապահական տույժի կիրառման կարգը, 
- արդյոք հայցվորի աշխատանքային գրքույկում Հրամանի հիմքերի վերաբերյալ գրառումները լրացվել են հայցվորի պահանջով,
- արդյոք ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածով սահմանված տույժը ենթակա է կիրառման հարկադիր պարապուրդի գումարի բռնագանձան նկատմամբ ՀՀ օրենսդրությամբ ամրագրված նորմերի լույսի ներքո: 
Այսպես՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 9-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի համաձայն՝ դատական ակտը պատճառաբանված է, եթե դրանում արտացոլված են ապացույցների գնահատման, փաստերի հաստատման և իրավունքի կիրառման գործընթացի կապակցությամբ դատարանի դատողությունների ընթացքը և դրանից բխող եզրահանգումները, իսկ 2-րդ մասի համաձայն՝ եթե այլ բան սահմանված չէ սույն օրենսգրքով, ապա դատարանը պարտավոր է դատական ակտում անդրադառնալ գործին մասնակցող անձանց կողմից դատավարական փաստաթղթերում, բանավոր բացատրություններում, հարցերին տրված պատասխաններում ներկայացված բոլոր էական փաստարկներին, վկայակոչված իրավական հիմքերին և ներկայացված ապացույցներին, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ներկայացված փաստարկները կամ իրավական հիմքերն առերևույթ սխալ են, կամ կիրառման է ենթակա հայցային վաղեմության կամ որևէ դատավարական ժամկետ, և այդ փաստարկներին, իրավական հիմքերին կամ ապացույցներին անդրադառնալն անհրաժեշտ չէ տվյալ դատական ակտի կայացման համար:
Ա) ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետի համաձայն` գործատուն իրավունք ունի աշխատողի հետ լուծելու անորոշ ժամկետով կնքված աշխատանքային պայմանագիրը, ինչպես նաև որոշակի ժամկետով կնքված աշխատանքային պայմանագիրը նախքան դրա գործողության ժամկետի լրանալը` անհարգելի պատճառով ամբողջ աշխատանքային օրվա (հերթափոխի) ընթացքում աշխատողի` աշխատանքի չներկայանալու դեպքում:
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 123-րդ հոդվածի համաձայն՝ նույն օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ, 6-րդ, 8-10-րդ կետերով նախատեսված դեպքերում գործատուն իրավունք ունի աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու` առանց աշխատողին ծանուցելու:
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 223-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` աշխատանքային կարգապահությունը խախտելու համար կարող են կիրառվել հետևյալ կարգապահական տույժերը` 
1) նկատողություն.
2) խիստ նկատողություն.
3) նույն օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ, 6-րդ, 8-10-րդ կետերի հիմքերով աշխատանքային պայմանագրի լուծում:
Նշված հոդվածների վերլուծությունը հանգեցնում է, որ օրենսդիրը սահմանել է կարգապահական տույժի հետևյալ տեսակները՝ նկատողություն, խիստ նկատողություն, իսկ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ, 6-րդ, 8-10-րդ կետերի առկայության դեպքում՝ աշխատանքային պայմանագրի լուծում:
Այսինքն՝ այն դեպքում, երբ աշխատողի նկատմամբ կիրառվում է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ, 6-րդ, 8-10-րդ կետերի հիմքով աշխատանքային պայմանագրի լուծում, հետևաբար առկա է կարգապահական տույժի կիրառում՝ աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու տեսքով:
Փաստորեն, անհարգելի պատճառով ամբողջ աշխատանքային օրվա (հերթափոխի) ընթացքում աշխատողի` աշխատանքի չներկայանալու դեպքում օրենսդրի կողմից գործատուի համար սահմանվել է աշխատողի նկատմամբ ներգործության կիրառման երկու տարբերակ՝ 
1) գործատուի նախաձեռնությամբ աշխատանքային պայմանագրի լուծում՝ առանց աշխատողին նախապես ծանուցելու պարտականության, կամ
2) կարգապահական պատասխանատվության կիրառում՝ մասնավորապես որպես կարգապահական տույժ կիրառելով աշխատանքային պայմանագրի լուծումը, որի դեպքում գործատուն պարտավոր է պահպանել կարգապահական տույժի կիրառման ընթացակարգը:
Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի համաձայն՝ մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուն պետք է աշխատողից պահանջի խախտման մասին գրավոր բացատրություն: Եթե գործատուի սահմանած ողջամիտ ժամկետում աշխատողն առանց հարգելի պատճառների չի ներկայացնում բացատրություն, ապա կարգապահական տույժը կարող է կիրառվել առանց բացատրության:
Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ անդրադարձել է գործատուի կողմից աշխատանքային կարգապահության խախտման մասին աշխատողից գրավոր բացատրություն պահանջելու ժամանակի հարցին` դիրքորոշում արտահայտելով այն մասին, որ գործատուն աշխատանքային կարգապահության խախտման մասին գրավոր բացատրությունը պետք է աշխատողից պահանջի մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը՝ սահմանելով այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ (տես՝ Մանյա Գալուստյանն ընդդեմ «Հայկական ատոմային էլեկտրակայան» ՓԲԸ-ի թիվ 3-357(ՎԴ) գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 23.05.2008 թվականի որոշումը): 
Վերոգրյալը հիմք ընդունելով` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր բացատրություն պահանջելը պարտադիր է, ինչպես նաև վերահաստատել է Մանյա Գալստյանի գործով արտահայտած դիրքորոշումն այն մասին, որ այդ բացատրությունն աշխատողից պետք է պահանջվի մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը՝ սահմանելով այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ, իսկ մինչև կարգապահական տույժ կիրառելը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր բացատրություն չպահանջելու հետևանքները. ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 265-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` աշխատանքի պայմանների փոփոխման, գործատուի նախաձեռնությամբ աշխատանքային պայմանագիրը դադարեցնելու կամ աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու հետ համաձայն չլինելու դեպքում աշխատողը համապատասխան անհատական իրավական ակտը (փաստաթուղթը) ստանալու օրվանից հետո` մեկ ամսվա ընթացքում, իրավունք ունի դիմելու դատարան: Եթե պարզվում է, որ աշխատանքի պայմանները փոփոխվել են, աշխատողի հետ աշխատանքային պայմանագիրը լուծվել է առանց օրինական հիմքերի կամ օրենսդրությամբ սահմանված կարգի խախտումով, ապա աշխատողի խախտված իրավունքները վերականգնվում են: Վերոնշյալից հետևում է, որ գործատուի նախաձեռնությամբ աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու հետ համաձայն չլինելու հիմքով դատարան դիմելու դեպքում դատարանը վերականգնում է աշխատողի խախտված իրավունքները, եթե աշխատանքային պայմանագիրը լուծվել է օրենսդրությամբ սահմանված կարգի խախտումով: Մինչդեռ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածում նշված նորմը կրում է իմպերատիվ (պարտադիր) բնույթ, որի համաձայն` գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր բացատրություն պահանջելը պարտադիր է մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը, և որ այդ բացատրությունն աշխատողից պետք է պահանջվի մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը` սահմանելով այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ: (տես՝ Ալբերտ Ջանիբեկյանն ընդդեմ «ՖԻՆՔԱ» ՈՒՎԿ ՓԲԸ-ի թիվ ԵԿԴ/2998/02/12 գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 26.12.2013 թվականի որոշումը): 
Ավելին, ՀՀ վճռաբեկ դատարանը 2010 թվականի մարտի 12-ին թիվ ԵԿԴ/0313/02/09 քաղաքացիական գործով ըստ հայցի Սերգեյ Ջիգարխանովի ընդդեմ «ԲՏԱ Բանկ» ՓԲԸ-ի` գործատուի կողմից արձակված ներքին իրավական ակտերն անվավեր ճանաչելու, աշխատողին պաշտոնում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդը վճարելու պահանջների մասին կայացված որոշմամբ՝ արտահայտել է հետևյալ դիրքորոշումը «Ինչ վերաբերում է միևնույն օրը Սերգեյ Ջիգարխանովի կողմից խախտման կապակցությամբ գրավոր բացատրություն ներկայացնելուն և կարգապահական պատասխանատվություն կիրառելուն, ապա նշված բացատրությունը ներկայացվել է մինչև Բանկի կողմից կարգապահական պատասխանատվություն կիրառելը, ինչը ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի իմաստով իրավաչափ է, հետևաբար գործատուի կողմից պահպանվել է կարգապահական պատասխանատվություն կիրառելու համար ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքով ամրագրված պահանջները»։
Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարել տվյալ իրավանորմը ենթարկել տարածական մեկնաբանման՝ բացահայտելով նաև դրա նշանակությունն օրենսդրի նպատակների տեսանկյունից։ Մասնավորապես՝ նշել է, որ նշված կարգավորմամբ օրենսդիրը նպատակ է հետապնդել բացառելու կարգապահական տույժի կիրառման գործընթացում գործատուի գործողությունների միակողմանիությունը և ապահովելու աշխատողի՝ իր հարցի կապակցությամբ լսված լինելու իրավունքը։ Ընդ որում, գրավոր բացատրություն ներկայացնելու համար աշխատողին ողջամիտ ժամկետ տրամադրելու պահանջը նպատակ ունի աշխատողի համար ապահովել բացատրություն ներկայացնելու իրական և լիարժեք հնարավորություն։ Մյուս կողմից, քննարկվող իրավանորմը տառացի և տրամաբանական (տրամաբանական փոխակերպման մեթոդ) կանոններով մեկնաբանելու դեպքում ստացվում է, որ մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուն ցանկացած դեպքում պետք է աշխատողից պահանջի խախտման մասին գրավոր բացատրություն՝ դրա համար տրամադրելով ողջամիտ ժամկետ։ Սակայն, նման մեկնաբանությունն ինքնանպատակ է դարձնում գրավոր բացատրություն ներկայացնելու համար աշխատողին ժամկետ տրամադրելու պահանջն այն դեպքում, երբ աշխատողը հայտնում է գործատուին, որ հրաժարվում է բացատրություն տալուց։ Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ Վճռաբեկ դատարանը գտել է, որ քննարկվող իրավադրույթը պետք է մեկնաբանվի այնպես, որ այդ մեկնաբանությամբ չիմաստազրկի իրավական դրույթի նպատակը (տես՝ թիվ ԵԴ/42766/02/19 գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 23.02.2021 թվականի որոշումը): 
Վերոգրյալի համատեքստում Դատարանը հարկ է համարում արձանագրել, որ մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր բացատրություն պահանջելը՝ սահմանելով այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ, օրենսդրի իմպերատիվ պահանջն ինքնապատակ չէ և իրավական տրամաբանությունն այն է, որպեսզի ապահովվի աշխատանքային հարաբերություններում գործատուի և աշխատողի իրավունքների ու օրինական շահերի միջև արդարացի հավասարակշռությունը և գործատուի կողմից մինչև կարգապահական տույժ կիրառելը համապատասխան հարուցված կարգապահական վարույթի շրջանակներում պարզելու արդյոք առկա է աշխատանքային կարգապահության խախտում և հիմնավորվել է արդյոք աշխատողի մեղքի առկայությունը աշխատանքային պարտականությունները չկատարելու կամ ոչ պատշաճ կատարելու վերաբերյալ։
Դատարանը փաստում է, որ գործատուի կողմից կարգապահական տույժ կիրառելիս պետք է հաշվի առնվեն համապատասխան կարգապահական վարույթ հարուցելու շրջանակներում աշխատողի կողմից ներկայացված գրավոր բացատրությունը գնահատելու արդյունքում։
Միևնույն ժամանակ Դատարանը հարկ է համարում արձանագրել, որ ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 03.08.2020 թվականի որոշմամբ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է մասնակի՝ որոշվել է՝ «Թիվ ԵԱՆԴ/4654/02/17 քաղաքացիական գործով, ըստ հայցի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության` հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի գումարը բռնագանձելու պահանջների մասին, Դատարանի 24.12.2019 թվականի վճռի դեմ հայցվորի կողմից բերված վերաքննիչ բողոքը բավարարել մասնակի` նշված վճիռը բեկանել և գործն ուղարկել Դատարան` կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից բացատրություն պահանջված լինելու կամ չլինելու հարցը և հայցվորի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից արված գրառումները վերացնելու պահանջը ներառող ծավալով նոր քննության։ Բողոքարկված վճիռը փոփոխելու պահանջին վերաբերող մասով վերաքննիչ բողոքը մերժել»: 
Ընդ որում, Վերաքննիչ դատարանը Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի 24.12.2019 թվականի վճիռը բեկանելիս՝ պատճառաբանել է, որ «Բողոք բերած հայցվորը պնդել է նաև, թե Պայմանագիրը լուծելու ձևով իր նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառվել է առանց իրենից նախապես խախտման մասին գրավոր բացատրություն պահանջելու, և արդյունքում ինքը զրկվել է այդպիսին ներկայացնելու և իրեն վերագրվող խախտումը հերքելու հնարավորությունից։ Այս փաստը և համապատասխան իրավական հիմնավորումը բերվել են նաև հայցադիմումում, մինչդեռ դրանց ո՛չ Ընկերությունը, ո՛չ էլ Դատարանը որևէ կերպ չեն անդրադարձել, և այս մասով հայցվորի բողոքն ակնհայտորեն հիմնավորված է։ Մասնավորապես, 25.12.2017 թվականին Դատարան ներկայացրած հայցապահանջի փաստական հիմքում հայցվորը դրել է նաև Պայմանագիրը լուծելուց առաջ իրենից գրավոր բացատրություն պահանջված չլինելու փաստը և վկայակոչել է կարգապահական տույժի կիրառման կարգը սահմանող` ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածը, բայց բողոքարկված վճիռն այդ փաստի և դրա իրավական հետևանքների գնահատմանը վերաբերող որևէ դատողություն չի պարունակում։ Դատարանն անդրադարձել է միայն կարգապահական տույժի ընտրության կարգը սահմանող` ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 224-րդ հոդվածին, բայց նույն օրենսգրքի 226-րդ հոդվածով սահմանված կարգն Ընկերության կողմից պահպանված չլինելու մասով հայցվորի փաստարկները գնահատման չի արժանացրել և այդ փաստարկի մասով քննություն առհասարակ չի իրականացրել։ Ընդ որում, բողոքարկված վճռով Դատարանը չի անդրադարձել նաև հայցվորի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից արված գրառումները վերացնելու մասին պահանջին և դրա վերաբերյալ որևէ եզրահանգում չի արել։ Ակնհայտ է, որ հայցվորի նկատմամբ Պայմանագիրը լուծելու ձևով կարգապահական տույժ կիրառելու` ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածով սահմանված կարգը պահպանված լինելու հարցի մասով քննություն իրականացված չլինելու և դրա արդյունքում գործի սխալ լուծման հանգեցնելու հավանականություն ունեցող դատական սխալներ թույլ տրված լինելու վերաբերյալ բողոք բերած անձի փաստարկները հիմնավորված են, ընդ որում, դրանց արձանագրումն ինքնին բավարար է բողոքարկված վճիռը ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 364-րդ և 365-րդ հոդվածների ու 380-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի կիրառմամբ բեկանելու և գործը բացառապես կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից բացատրություն պահանջված լինելու կամ չլինելու հարցը և հայցվորի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից արված գրառումները վերացնելու պահանջը ներառող ծավալով նոր քննության ուղարկելու համար»։
Սույն գործի փաստերի համաձայն՝ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի և «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության միջև 03.10.2016 թվականին կնքված աշխատանքային պայմանագրով Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանը նշանակվել է աշխատանքի «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությունում՝ որպես ԷՄԲ էլեկտրիկ:
Ավելին, Ընկերության տնօրենին հասցեագրված Ընկերության ԷՄԲ-ի պետ Վաղարշակ Պողոսյանի 20.10.2017 թվականի զեկուցագրով հայտնվել է, որ «Ֆիրմայի էլեկտրիկ Պապիկ Վիրաբյանը սույն թվի 28.09.2017 թվականին ինքնակամ լքել է աշխատանքը, համարելով իրեն արձակուրդում, առանց թույլտվության, չի ներկայացել աշխատանքի 15 օրացուցային օր: Այդ ընթացքում Պապիկին տեղեկացվել է հեռախոսով և աշխատակցի միջոցով, որ ինքը չի գտնվում արձակուրդում, և պետք է ներկայանա աշխատանքի: Բացի դրանից Պապիկ Վիրաբյանը աշխատանքի ընթացքում ունեցել է կոնֆլիկտ ֆիրմայի աշխատողների և ղեկավարության հետ: Բազմիցս չկատարելով տրված հանձնարարությունները, 18.10.2017 թվականին ներկայանալով ֆիրմա Պ.Վիրաբյանըներկայացրել է 4 օրվա տեղեկանք հիվանդության վերաբերյալ, որը հիմք չի կարող հանդիսանալ իր բացակայության համար: Ուստի ես խնդրում եմ միջոցներ ձեռք առնել այդ առումով»:
Ընդ որում, Ընկերության տնօրենի 23.10.2017 թվականին թիվ 257 հրամանից քաղվածքի պատճենի համաձայն՝ Պապիկ Վիրաբյանը ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 5-րդ և 9-րդ կետի հիմքով, 25.10.2017 թվականից ազատվել է աշխատանքից: Հիմք՝ ԷՄԲ-ի պետ Վ. Պողոսյանի 23.10.2017 թվականին ներկայացված զեկուցագիրը:
Ի դեպ, Ընկերության ներկայացուցիչը դատական նիստին հայտնել է, որ Ընկերության տնօրենի 23.10.2017 թվականին թիվ 257 հրամանով հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանն աշխատանքից ազատվել է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետի հիմքով, իսկ Հրամանում ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 5-րդ կետի նշումը եղել է վրիպակ, այդ իսկ պատճառով ներկայացվել է հետագայում Հրամանի ուղղված տարբերակն առանց ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 5-րդ կետի նշման, և պնդել, որ հայցվորը 25.10.2017 թվականից ազատվել է աշխատանքից միայն ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետի հիմքով:
Փաստերի նման դասավորվածությունը թույլ է տալիս Դատարանին փաստել է, որ Ընկերության կողմից կայացված Հրամանում Ընկերությունը հիմք է ընդունել ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետը, ինչպես նաև ԷՄԲ-ի պետ Վ. Պողոսյանի 23.10.2017 թվականին ներկայացված զեկուցագիրը, մինչդեռ, Դատարանն արձանագրում է, որ ինչպես Հրամանում, այնպես էլ Հրամանում հիմք ընդունած զեկուցագրում առկա չէ որևէ փաստ կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից բացատրություն պահանջված լինելու, և հայցվորի կողմից որևէ բացատրություն տրված լինելու կամ չլինելու մասին:
Ինչ վերաբերում է վկա Սիրազ Միխայելի Մաթևոսյանի ցուցմունքին, ապա վերջինս ի սկզբանե ցուցմունք է տվել այն մասին, որ հայցվորին ճանաչում է և աշխատել է Ընկերությունում որպես էլեկտրիկ, և գտնվել են գործնական, աշխատանքային հարաբերությունների մեջ, իսկ հիմա որևէ հարաբերություններ հայցվորի հետ չունի, ինքը հանդիսանում է Ընկերության տնօրեն 28.07.2003 թվականից, հայտնել է, որ ինքը հայցվորից պահանջել է օրինական փաստաթղթեր հիվանդության և այլն, բայց հայցվորը չի ներկայացրել, ներկայացրել է միայն տեղեկանքը 3 օր հետազոտվելու մասին, այնուհետև ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե 18.10.2017 թվականին, երբ հայցվորը ներկայացել է Ձեր աշխատանքային սենյակ և տրամադրել է տեղեկանքը հետազոտությունների մասին և երբ առաջարկեցիք այլ փաստաթղթեր ներկայացնել ինչ պատասխան ստացաք, վկան պատասխանել է, որ ոչ մի պատասխան, թողեց հեռացավ: Վկան նաև հայտնել է, որ պահանջել է հայցվորից ներկայացնել անաշխատունակության թերթիկ կամ որևէ հարգելի պատճառ, իսկ ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե որևէ ժամկետ տրամադրել եք կամ որևէ ժամկետ կար, որ ակնկալում էիք, որ պետք է գա, վկան պատասխանել է, որ ինքը սպասել է և բոլոր ժամկետները անցել են նույնիսկ 18-ին եկել է, նոր 23-ին է հրամանը տրվել և ազատել է աշխատանքից 25-ից, ինքը ընդհանրապես չի ներկայացել, իսկ ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե երբ 18-ին աշխատողը ներկայացել է, նշել է, թե ինչ պատճառաբանությամբ չի ներկայացել աշխատանքի, վկան պատասխանել է, որ ոչ մի պատճառաբանություն էլ չի տվել, ոչ մի հարգելի կամ անհարգելի պատճառաբանություն չի տվել, իսկ ի պատասխան Ընկերության ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե խոսք ասել է, թե տեղեկանքը դրել սեղանին և գնացել է, վկան պատասխանել է, որ տեղեկանքը բերել է և գնացել է և ինքն ասել է հայցվորին, եթե օրինական փաստաթղթեր չբերի, ապա ինքը կազատի աշխատանքից: Վկան հայտնել է, որ 23-ից հետո աշխատանքից ազատվելուց հետո հայցվորը որևէ փաստաթուղթ չի ներկայացրել: Հայցվորի ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե 18.10.2017 թվականից հայցվորից գրավոր բացատրություն պահանջել եք, թե՝ ոչ, վկան պատասխանել է, որ գրավոր չէ: Հայցվորի ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե ողջամիտ ժամկետ տրամադրել եք գրավոր բացատրություն տալու համար, վկան պատասխանել է, որ մի ամիս չի եկել գործի ինչ պատասխան տա, իսկ ի պատասխան հայցվորի ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե արձանագրություն կազմվել է, որ չի տվել բացատրություն, վկան պատասխանել է, որ արձանագրություն չի կազմվել: Հայցվորի ներկայացուցչի հարցադրմանը, թե պատճառի մասին ներկայացրել է, թե ինչու չի ներկայացել աշխատանքի, վկան պատասխանել է, որ հայցվորը ոչ մի բան չի պատասխանել, տեղեկանքը ցույց է տվել և գնացել: Հայցվորի այն հարցին, թե գործատուն պահանջել է գրավոր բացատրություն, թե՝ ոչ, Ընկերության ներկայացուցիչը՝ առարկելով հարցի դեմ, հայտնել է, որ հարցը կրկնվում է, այդ հարցը տրվել է հայցվորի ներկայացուցչի կողմից և վկան պատասխանել է: Պատասխանողի ներկայացուցչի հարցին, որ Ձեր ցուցմունքում նշել եք, որ գրավոր բացատրություն չեք պահանջել խնդրում եմ հստակեցնել, գրավոր կերպով չեք պահանջել բացատրություն, թե աշխատողից գրավոր բացատրություն չեք պահանջել, վկան պատասխանել է, որ ինքը այդ հարցին պատասխանել է և չի ցանկանում կրկին պատասխանել: Պատասխանողի ներկայացուցչի հարցին, որ հայցվորից գրավոր փաստաթղթեր պահանջել եք, որ ներկայացնի, վկան պատասխանել է, որ այո: Վկան հայտնել է, որ խոսակցության ժամանակ ինքը պահանջել է գրավոր փաստաթղթեր և ասել է, որ գրի ինչու չի գալիս աշխատանքի, բանավոր էլ եմ ասել, գրավոր էլ եմ ասել, ամեն ձևով էլ ասել եմ, գրավոր բացատրություն չեմ պահանջել, բայց ասել եմ ներկայացրու փաստաթղթեր, թե այս մեկ ամսվա ընթացքում ինչու ես բացակայել, որ հարգելի համարենք քո բացակայությունը:
Վկա Սուսաննա Գրիգորի Շահբազյանը ցուցմունք է տվել այն մասին, որ տնօրենը հնարավորություն է տվել, որ հայցվորը ներկայացնի անաշխատունակության փաստաթուղթը, և ինքը տեղյակ չէ, թե հետագայում որևէ փաստաթուղթ հայցվորը ներկայացրել է, թե ոչ, տնօրենն ասել է անաշխատունակության թերթիկ բեր, որ բացակայությունները լինեն օրինական, իսկ տնօրենն այլ գրավոր բացատրություն պահանջել է, ինքը չի հիշում:
Այսպիսով Դատարանը գնահատելով վկաների ցուցմունքները՝ պարզելու, թե գործատուն՝ Ընկերությունը, հայցվորի նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից պահանջել է գրավոր կամ բանավոր բացատրություն՝ սահմանելով այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ, ապա Դատարանը փաստում է, որ վկա Սիրազ Միխայելի Մաթևոսյանի ցուցմունքն արժանահավատ չէ, այսինքն՝ ապացուցման առարկան կազմող հանգամանքները հավաստի և հստակ չեն, քանի որ վերջինս հանդիսանալով Ընկերության տնօրենը և այն անձը ում հրամանով հայցվորն ազատվել է աշխատանքից, և վկա Սիրազ Միխայելի Մաթևոսյանը, անմիջականորեն գտնվելով այդ իրադարձությունների և գործողությունների կենտրոնում, վերջինիս վերարտադրած ու հաղորդած տեղեկությունների իրազեկությունը նշված փաստի վերաբերյալ պետք է լիներ միանշանակ, հստակ և ճշգրիտ, մինչդեռ, վկան ի սկզբանե ցուցմունք է տվել, որ գրավոր բացատրություն չի պահանջել, պահանջել է միայն գրավոր փաստաթղթեր ներկայացնել անաշխատունակության վերաբերյալ, այնուհետև՝ ցուցմունք է տվել, որ «խոսակցության ժամանակ ինքը պահանջել է գրավոր փաստաթղթեր և ասել է, որ գրի ինչու չի գալիս աշխատանքի, բանավոր էլ եմ ասել, գրավոր էլ եմ ասել, ամեն ձևով էլ ասել եմ, գրավոր բացատրություն չեմ պահանջել, բայց ասել եմ ներկայացրու փաստաթղթեր, թե այս մեկ ամսվա ընթացքում ինչու ես բացակայել, որ հարգելի համարենք քո բացակայությունը», այսինքն՝ նշված փաստի վերաբերյալ անմիջական իրազեկված լինելու պայմաններում նշված վկայի ցուցմունքը հավաստիության առումով արժանահավատ չէ և վերջինիս ցուցմունքով չի հիմնավորվել վերը նշված փաստը՝ հայցվորի նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից գրավոր բացատրություն պահանջելու և այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ սահմանելու վերաբերյալ, հատկապես այն պարագայում, որ այնուամենայնիվ բացատրություն պահանջած անձը կոնկրետ հանդիսացել է վկան, ուստիև ի սկզբանե պետք է ցուցմունք տար արդյոք հայցվորի նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից պահանջել է գրավոր բացատրություն՝ սահմանելով այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ, թե ոչ, մինչդեռ մի շարք հարցադրումների արդյունքում վերջինս նոր միայն հայտնել է հայցվորից գրավոր և բանավոր բացատրություն պահանջելու մասին, այսինքն՝ միայն հարցերի արդյունքում՝ վկան գիտակցելով նշված փաստի կարևորությունը, ցուցմունք է տվել այդ մասին, այն էլ ոչ հստակ և միանշանակ: Հատկանշական է, որ վկան անգամ հայտնել է, որ հայցվորից «գրավոր էլ եմ» պահանջել բացատրություն, սակայն դրա վերաբերյալ սույն գործով որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց առկա չէ:

Ավելին, թեև վկա Սուսաննա Գրիգորի Շահբազյանը վկա Սիրազ Միխայելի Մաթևոսյանի և հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանի խոսակցության ժամանակ ներկա է գտնվել տնօրենի աշխատանքային սենյակում, սակայն վկա Սուսաննա Գրիգորի Շահբազյանը ցուցմունք է տվել, որ «տնօրենը հնարավորություն է տվել, որ հայցվորը ներկայացնի անաշխատունակության փաստաթուղթը, և տնօրենն ասել է անաշխատունակության թերթիկ բեր, որ բացակայությունները լինեն օրինական, իսկ տնօրենն այլ գրավոր բացատրություն պահանջել է, ինքը չի հիշում», այսինքն՝ անգամ վկա Սուսաննա Գրիգորի Շահբազյանի ցուցմունքով չի հիմնավորվում վկա Սիրազ Միխայելի Մաթևոսյանի կողմից հայտնած տեղեկությունը՝ գրավոր կամ բանավոր բացատրություն հայցվորից պահանջելու կամ չպահանջելու վերաբերյալ:
Այսինքն՝ Դատարանը վկա Սիրազ Միխայելի Մաթևոսյանի ցուցմունքը հավաստի և հստակ չհամարելու պայմաններում փաստում է, որ վերջինիս ցուցմունքով չի հիմնավորվել այն փաստը, որ Ընկերության կողմից հայցվորի նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից պահանջվել է գրավոր կամ բանավոր բացատրություն՝ սահմանելով այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ:
Ավելին, Դատարանը փաստում է նաև, որ վկաների ցուցմունքներով հիմնավորվել է միայն այն հանգամանքը, որ Ընկերության կողմից հայցվորից պահանջվել է միայն գրավոր փաստաթղթեր ներկայացնել անաշխատունակության վերաբերյալ բացակայության օրերը հարգելի համարելու համար, մինչդեռ, Ընկերության կողմից նշված գրավոր փաստաթղթերի պահանջումը չի կարող նույնացվել Ընկերության կողմից հայցվորի նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից գրավոր կամ բանավոր բացատրություն պահանջելու և այդ բացատրությունը տալու համար ողջամիտ ժամկետ սահմանելու հետ:
Ավելին, Ընկերության ներկայացուցիչը օրենսդրի նշված պահանջի վերաբերյալ իր դատավարական փաստաթղթերով և առարկություններով հայտնել է, որ մինչև կարգապահական տույժ կիրառելը գործատուն սպասել է այնքան ժամանակ, մինչև հայցվորը ներկայացել է աշխատանքի վայր և բացակայած օրերի վերաբերյալ տվել իր բացատրությունը: 18.10.2017 թվականին հայցվորը՝ ներկայանալով Ընկերություն ներկայացել է տնօրեն Սիրազ Մաթևոսյանի աշխատասենյակ և հարց ու պատասխանի միջոցով ներկայացրել է բացակայած օրերի վերաբերյալ բացատրություն՝ իր հետ ներկայացնելով նաև Նոր Հաճընի պոլիկլինիկայի կողմից տրամադրված տեղեկանքները։ Տեղեկանքերը ներկայացնելուց հետո Ընկերության տնօրենը նշել է, որ հայցվորի ներկայացրած տեղեկանքները համապատասխան կարգով կուսումնասիրվեն՝ պարզելու համար դրանց իսկությունը։ 18.10.2017 թվականին հայցվորի ներկայացված բացատրությունը և տեղեկանքները մինչև 25.10.2017 թվականը ուսումնասիրվելուց հետո պատասխանողի համար չեն դիտվել հարգելի և վերջինս 25.10.2017 թվականին հայցվորին ազատել է աշխատնքից։ Ուստի գործի օբյեկտիվ քննության տեսանկյունից կարևոր է պարզաբանում ստանալ հետևյալ հարցի շուրջ արդյոք պատասխանողը հայցվորին 25.10.2017 թվականին աշխատանքից ազատելիս մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը աշխատողից պահանջել է գրավոր բացատրություն խախտման մասին՝ սահմանելով ողջամիտ ժամկետ։ Համենայնդեպս այն տեղեկանքը, որ ներկայացրել է, թե ինչու չի եղել աշխատանքի, մենք համարել ենք, որ դա բացատրություն է իր կողմից, թե ինչու չի ներկայացել աշխատանքի, այլ բան է, որ տեղեկանքը եղել է ընդամենը 4 օրվա հետազոտություններ և ոչ անաշխատունակության թերթիկ, իսկ դիմումը՝ արձակուրդի չի հրամանագրվել, հետևաբար գտնում ենք, որ աշխատողը ամբողջությամբ հնարավորություն ունեցել է և այդ հնարավորությունը տրվել է 18.10.2017 թվականից մինչև 22.10.2017 թվականը իր ներկայացրած տեղեկանքին ի լրումն այլ փաստաթղթեր ներկայացնելու կամ այլ դիրքորոշում ներկայացնելու, թե ինչու չի եկել: Գտնում ենք, որ այդ հանդիպան ընթացքում աշխատողի կողմից տրվել են բացատրություններ բանավոր կերպով, ինչպես նաև գրավոր կերպով, և ևս այդ 4 օրվա ընթացքում աշխատողն ունեցել է հնարավորություն ներկայացնել լրացուցիչ բացատրություններ գրավոր կերպով կլինեն, թե բանավոր կերպով: Գործատուն տեղեկություն է ունեցել, որ Պապիկ Վիրաբյանը վատառողջ է, այդ իսկ պատճառով գործատուն սպասել է մինչև աշխատողը ներկայանա և ներկայացնի անաշխատունակության թերթիկ, որպիսի օրերը կհամարվեին հարգելի և կտրամադրվեր անաշխատունակության գումար: Արձակուրդի գնալու դիմումը և տեղեկանքը փաստորեն, մի քանի օր վատառողջ է եղել և ըստ իր դիմումի ինքը կարծել է, որ արձակուրդում պետք է լինի և այդ երկու փաստաթղթերը հիմք ընդունելով և քանի որ հրաման չի եղել դիմումին հաջորդող և զեկուցագրով իր ղեկավարի այլ աշխատող չի եղել փոխարինող և առարկել է արձակուրդ գնալու համար, և տեղեկանքն անաշխատունակության թերթիկ չի եղել, տնօրենը օգտվել է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 9-րդ կետով աշխատողին ազատել է աշխատանքից: Աշխատողը բացատրությունը տվել է բանավոր:
Դատարանը նախ հարկ է համարում փաստել, որ պատասխանող կողմի վերը նշված պատճառաբանություններն անհիմն են, քանի որ պատասխանողի ներկայացուցչի նշված պատճառաբանություններն ըստ էության վերջինիս պետք է տեղեկացրած լիներ Ընկերության տնօրենը ով լիազորել է ներկայացուցչին ներկայացնել Ընկերության շահերը, մինչդեռ Ընկերության տնօրենի կողմից Դատարանում հայտնած ցուցմունքն անգամ հավաստի և հստակ չէր, հետևաբար սույն գործի փաստերով չեն հիմնավորվել ներկայացուցչի նշված պատճառաբանությունները, ուստիև այն անհիմն է, քանի որ մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր կամ բանավոր բացատրություն պահանջելու և գործատուի սահմանած ողջամիտ ժամկետում աշխատողի կողմից առանց հարգելի պատճառների գրավոր կամ բանավոր բացատրություն չներկայացնելու փաստի ապացուցման բեռը կրում է գործատուն, մինչդեռ, վերջինս չի ներկայացրել և գործում առկա չէ որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատու Ընկերության կողմից աշխատողից (Պապիկ Վիրաբյանից) խախտման մասին գրավոր կամ բանավոր բացատրություն պահանջելու և գործատուի սահմանած ողջամիտ ժամկետում աշխատողի կողմից առանց հարգելի պատճառների գրավոր կամ բանավոր բացատրություն չներկայացնելու մասին: 
Այսպես՝ հայցվորի այն պատճառաբանությունը, որ մինչև կարգապահական տույժ կիրառելը հայցվորից չի պահանջվել գրավոր բացատրությունը և չի սահմանվել ողջամիտ ժամկետ բացատրություն ներկայացնելու համար, ապա վերոգրյալը հաշվի առնելով Դատարանը փաստում է, որ այն հիմնավոր է, քանի որ գործատուի՝ Ընկերության, կողմից աշխատողից՝ Պապիկ Վիրաբյանից, խախտման մասին գրավոր կամ բանավոր բացատրություն չի պահանջվել մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը և չի սահմանվել ողջամիտ ժամկետ բացատրություն ներկայացնելու համար, ընդ որում, Դատարանի նման եզրահանգումը բխում է նաև Դատարանի «Ապացուցման պարտականությունը բաշխելու մասին» կայացրած որոշումից հետո սահմանված ժամկետում նշված փաստի վերաբերյալ պատասխանողի կողմից հիմնավոր ապացույցներ չներկայացնելու պայմաններում:
Այսպիսով, գործի նոր քննության ընթացքում Դատարանը վերհանելով Վերաքննիչ դատարանի կողմից բարձրացված հանգամանքը՝ Գործատուն հայցվորի նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառելուց առաջ հայցվորից բացատրություն պահանջված լինելու կամ չլինելու հարցը, այսինքն՝ գործատուի կողմից կարգապահական տույժի կիրառման կարգը պահպանված լինելու կամ չլինելու հանգամանքը, ապա Դատարանը, հիմք ընդունելով գործի նոր քննությամբ հաստատված հանգամանքներն արձանագրում է, որ գործում առկա չէ որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր կամ բանավոր բացատրություն պահանջելու և գործատուի կողմից ողջամիտ ժամկետ սահմանելու մասին, այսինքն՝ Դատարանը, վերոգրյալ իրավական նորմերի լույսի ներքո արձանագրում է, որ հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանի Աշխատանքային պայմանագիրը ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետի հիմքով լուծելու պարագայում Ընկերությունը կիրառել է կարգապահական տույժի կիրառում՝ աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու տեսքով, ուստիև գործատուն՝ Ընկերությունը, պարտավոր էր պահպանել կարգապահական տույժի կիրառման կարգը, որպիսի կարգը չի պահպանել՝ խախտելով ՀՀ աշխատանքային օրեսնգրքի 226-րդ հոդվածի պահանջները, ուտիև մինչև կարգապահական տույժ կիրառելը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր բացատրություն չպահանջելու հետևանքներն են՝ եթե Դատարանը պարզում է, որ աշխատողի հետ աշխատանքային պայմանագիրը լուծվել է առանց օրինական հիմքերի կամ օրենսդրությամբ սահմանված կարգի խախտումով, ապա աշխատողի խախտված իրավունքները վերականգնվում են, վերոնշյալից հետևում է, որ գործատուի նախաձեռնությամբ աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու հետ համաձայն չլինելու հիմքով դատարան դիմելու դեպքում դատարանը վերականգնում է աշխատողի խախտված իրավունքները, եթե աշխատանքային պայմանագիրը լուծվել է օրենսդրությամբ սահմանված կարգի խախտումով:
Բ) Այսպիսով, Դատարանը, գնահատելով Հրամանի իրավաչափությունը՝ իրավունքի գերակայության սկզբունքից ելնելով, հարկ է համարում ընդգծել, որ ընդունված անհատական իրավական ակտն ընդունվել է ՀՀ աշխատանքային օրենսդրությամբ սահմանված կարգի խախտմամբ՝ ՀՀ աշխատանքային օրեսնգրքի 226-րդ հոդվածի, ուտիև մինչև կարգապահական տույժ կիրառելը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր կամ բանավոր բացատրություն չպահանջելու և ողջամիտ ժամկետ չսահմանելու պայմաններում Հրամանը ենթակա է անվավեր ճանաչման:
Ի վերջո, ապացույցների համադրման և գնահատման արդյունքում վերոգրյալը թույլ է տալիս Դատարանին եզրահանգելու, որ տվյալ պարագայում պատասխանող կողմը, կրելով պարտականություն ապացուցել վիճարկվող անհատական իրավական ակտի հիմքում ընկած և դրանում արծարծված ակտի ընդունման համար հիմք հանդիսացած իրավական հիմքի իրավաչափության հիմնավորվածությունը, այսինքն՝ այն օրենքով սահմանված պահանջների պահպանմամբ կայացված լինելու փաստերը, մինչդեռ, պատասխանող կողմը Դատարանին չի ներկայացրել օրենքով սահմանված կարգով որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույցներ, որոնցով կհիմնավորվեր գործատուի կողմից ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի պահանջների պահպանմամբ Հրամանը կայացված լինելու վերաբերյալ, այսինքն` պատասխանողը չի ապացուցել վերը նշված փաստերը։ 
Հետևաբար, Դատարանը գտնում է, որ նշված փաստերը սույն գործով չեն հաստատվել, ուստի միաժամանակ Դատարանը, հիմք ընդունելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 62-րդ հոդվածի 6-րդ մասի և 213-րդ հոդվածի կանոնակարգումները, ինչպես նաև Վճռաբեկ դատարանի և Սահմանադրական դատարանի իրավական դիրքորոշումները, գտնում է, որ նշված փաստերը չապացուցելու բացասական հետևանքները կրում է այդ փաստերի ապացուցման պարտականությունը կրող կողմը` սույն գործով պատասխանող կողմը, ուստիև Դատարանը Հրամանի իրավաչափությունը՝ գնահատելով մի կողմից իրավունքի գերակայության սկզբունքի և մյուս կողմից օրենսդրի իմպերատիվ պահանջի՝ մինչև կարգապահական տույժի կիրառումը գործատուի կողմից աշխատողից խախտման մասին գրավոր բացատրություն պահանջելու և գործատուի կողմից ողջամիտ ժամկետ սահմանելու համատեքստում, գտնում է, որ Ընկերության Հրամանն իրավաչափ չէ:
Մինչդեռ, ՀՀ Սահմանադրության 57-րդ հոդվածով ամրագրված է, որ յուրաքանչյուր ոք ունի աշխատանքի ազատ ընտրության իրավունք: Յուրաքանչյուր աշխատող ունի աշխատանքից անհիմն ազատվելու դեպքում պաշտպանության իրավունք: Աշխատանքից ազատման հիմքերը սահմանվում են օրենքով: 
ՀՀ Սահմանադրության 86-րդ հոդվածով ամրագրված է, որ տնտեսական, սոցիալական և մշակութային ոլորտներում պետության քաղաքականության հիմնական նպատակներն են՝ բնակչության զբաղվածության խթանումը և աշխատանքի պայմանների բարելավումը:
Եվրոպական Սոցիալական Խարտիայի 1-ին մասի համաձայն՝ կողմերը ընդունում են, որպես իրենց քաղաքականության նպատակ, որը պետք է ձեռք բերվի բոլոր համապատասխան ազգային և միջազգային միջոցներով, այն պայմանները ձեռք բերելը, որոնք կնպաստեն հետևյալ իրավունքների և սկզբունքների արդյունավետ իրականացմանը՝ 1. յուրաքանչյուր ոք վաստակելու հնարավորություն կունենա իր կողմից ազատորեն ընտրված ցանկացած աշխատանքով, 24. բոլոր աշխատողները աշխատանքի դադարեցման դեպքում ունեն պաշտպանվածության իրավունք:
Եվրոպական Սոցիալական Խարտիայի 24-րդ հոդվածի համաձայն՝ աշխատանքից ազատելու դեպքերում աշխատողների պաշտպանվածության իրավունքի արդյունավետ կիրառումը ապահովելու նպատակով Կողմերը պարտավորվում են ճանաչել՝
ա) բոլոր աշխատողների այն իրավունքը, որ նրանց աշխատանքից ազատելու դեպքում չպետք է դադարի առանց նման ազատման համար հիմնավորված պատճառների, որոնք կապված են նրանց ընդունակության կամ վարքի հետ կամ հիմնված են ձեռնարկության, հաստատության կամ ծառայության գործնական պահանջների վրա, 
բ) պատշաճ փոխհատուցման կամ այլ համապատասխան օգնության նկատմամբ այն աշխատողների իրավունքը, որոնք աշխատանքից ազատվել են առանց հիմնավորված պատճառի:
Այս նպատակով Կողմերը պարտավորվում են երաշխավորել, որ աշխատողը, որը պնդում է իրեն աշխատանքից ազատելու անհիմն լինելը, իրավունք կունենա բողոքարկելու որևէ անկողմնակալ մարմնի:
«Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին» միջազգային դաշնագրի 6-րդ հոդվածի համաձայն` սույն Դաշնագրի մասնակից պետությունները ճանաչում են աշխատանքի իրավունքը, որը ներառում է յուրաքանչյուրի` իր ապրուստն այնպիսի աշխատանքով վաստակելու հնարավորության իրավունքը, որը նա ազատորեն ընտրում է կամ, որին նա ազատորեն համաձայնում է, և կձեռնարկեն այդ իրավունքի ապահովմանն ուղղված համապատասխան քայլեր, իսկ 7-րդ հոդվածի համաձայն` սույն Դաշնագրի մասնակից պետությունները ճանաչում են յուրաքանչյուրի` աշխատանքի արդարացի և բարենպաստ պայմաններից օգտվելու իրավունքը, (…), իրենց և իրենց ընտանիքների համար բավարար ապրուստ` սույն Դաշնագրի դրույթներին համապատասխան: 
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 38-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` աշխատանքային իրավունքների պաշտպանությունն իրականացվում է` պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի կամ գործատուի իրավական ակտն անվավեր ճանաչելով:
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 265-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` աշխատանքի պայմանների փոփոխման, գործատուի նախաձեռնությամբ աշխատանքային պայմանագիրը դադարեցնելու կամ աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու հետ համաձայն չլինելու դեպքում աշխատողը համապատասխան անհատական իրավական ակտը (փաստաթուղթը) ստանալու օրվանից հետո` երկու ամսվա ընթացքում, իրավունք ունի դիմելու դատարան: Եթե պարզվում է, որ աշխատանքի պայմանները փոփոխվել են, աշխատողի հետ աշխատանքային պայմանագիրը լուծվել է առանց օրինական հիմքերի կամ օրենսդրությամբ սահմանված կարգի խախտումով, ապա աշխատողի խախտված իրավունքները վերականգնվում են: Այդ դեպքում աշխատողի օգտին գործատուից գանձվում է միջին աշխատավարձը` հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար, կամ աշխատավարձի տարբերությունը այն ժամանակահատվածի համար, որի ընթացքում աշխատողը կատարում էր նվազ վարձատրվող աշխատանք: Միջին աշխատավարձը հաշվարկվում է աշխատողի միջին օրական աշխատավարձի չափը համապատասխան օրերի քանակով բազմապատկելու միջոցով:
Հատկանշական է, որ ՀՀ սահմանադրական դատարանն իր 11.10.2011 թվականի ՍԴՈ-991 որոշմամբ փաստել է, որ գործի քննության պահին գործող 27.11.2005 թվականի խմբագրությամբ «Սահմանադրության 32-րդ հոդվածում երաշխավորված աշխատանքի ընտրության ազատությունը յուրաքանչյուր անհատի համար ապահովում է առանց խտրականության աշխատանքային հարաբերությունների մեջ մտնելու և իր մասնագիտական ու այլ ընդունակություններն ազատ դրսևորելու հավասար հնարավորություն: Միաժամանակ այն չի խոչընդոտում օրենսդրին աշխատանքային հարաբերություններն իրավական կարգավորման ենթարկելիս սահմանել անձանց իրավական տարբեր կարգավիճակներ՝ կապված աշխատանքային պայմանների, անմիջական պայմանագրային պարտականությունների, գործունեության բնագավառի հետ, և նույնիսկ նախատեսել առանձին պաշտոններ զբաղեցնելու և պաշտոններից ազատելու առանձնահատուկ դեպքեր, եթե դրանք օբյեկտիվորեն արդարացված են և ունեն սահմանադրաիրավական համապատասխան հիմնավորում: (...): Աշխատանքով պայմանավորված հարաբերությունների կարգավորման պայմանագրային բնույթը միաժամանակ պահանջում է ոչ միայն իրավունքի իրացման, այլև պարտականության կատարման անհրաժեշտություն, և կողմերի՝ տվյալ դեպքում գործատուի աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու իրավունքի իրացումը չպետք է պայմանավորված լինի նպատակահարմարությամբ կամ սուբյեկտիվ բնույթի այլ գործոնով, այլ հետապնդի արդար, իրավաբանորեն ամրագրված որոշակի նպատակ՝ աշխատանքի իրավունքի իրացման սահմանադրորեն կանխորոշված սկզբունքներին համապատասխան»:
Այսպիսով, Դատարանը, հիմք ընդունելով ՀՀ Սահմանադրությամբ և միջազգային պայմանագրերով ամրագրված աշխատողի աշխատանքից անհիմն ազատելու դեպքում սահմանադրական երաշխիքները, ինչպես նաև ՀՀ սահմանադրական դատարանի՝ արտահայտած իրավական դիրքորոշումները և սույն գործով արծարծված առանձնահատկությունների վերաբերյալ վերը նշված նորմերի իրավակարգավորումները՝ ելնելով իրավունքի գերակայության սկզբունքից, արձանագրում է, որ Ընկերության կողմից ընդունված Հրամանը չի բխում ՀՀ Սահմանադրությամբ ամրագրված սոցիալական և իրավական պետության պահանջներից և ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի սկզբունքներից, հետևաբար Դատարանի արտահայտած պատճառաբանությունները և փաստարկները ելակետային ու վճռորոշ նշանակություն ունեն եզրահանգելու, որ նշված Հրամանն իրավաչափ չէ, հետևաբար հայցվորի պահանջը՝ Հրամանն անվավեր ճանաչելու մասին հիմնավոր է և ենթակա բավարարման և այն պետք է ճանաչել անվավեր։ 
Ավելին, քաղաքացիական գործում առկա չէ որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 265-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված հայցվորի նախկին աշխատանքում վերականգնելու անհնարինության վերաբերյալ։ 
Փաստերի նման դասավորվածությունը նշված իրավակարգավորման ներքո Դատարանը գտնում է, որ հայցվորի պահանջը՝ Պապիկ Վիրաբյանին նախկին աշխատանքում՝ որպես էլեկտրոմեխանիկական բաժնի էլեկտրիկի պաշտոնում վերականգնելու և սկսած 25.10.2017 թվականից մինչև աշխատանքում վերկանգնման օրը հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար միջին աշխատավարձը բռնագանձելու մասին, հիմնավոր է և ենթակա բավարարման, այն է՝ Պապիկ Վիրաբյանին պետք է վերականգնել իր նախկին աշխատանքում՝ Ընկերությունում՝ որպես էլեկտրոմեխանիկական բաժնի էլեկտրիկի պաշտոնում, և սկսած 25.10.2017 թվականից մինչև վճռի փաստացի կատարումը բռնագանձել հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար միջին աշխատավարձը:
Գ) ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 90-րդ հոդվածի (22.10.2015 թվականին ուժի մեջ մտած և 01.01.2017 թվականին ուժը կորցրած) համաձայն՝ 
1. Աշխատանքային գրքույկը աշխատողի աշխատանքային գործունեության մասին տեղեկություններ ներառող հիմնական փաստաթուղթն է:
2. Գործատուն պարտավոր է հիմնական աշխատավայրում աշխատող բոլոր աշխատողների համար վարել աշխատանքային գրքույկ:
3. Աշխատանքային գրքույկում լրացվում են`
1) աշխատողի անունը, ազգանունը (նրա ցանկությամբ` հայրանունը).
2) աշխատողի ծննդյան տարին, ամիսը, ամսաթիվը.
3) աշխատանքային պայմանագրի համաձայն` աշխատելու ժամանակահատվածը.
4) գործազրկության նպաստ ստանալու ժամանակահատվածը (լրացնում է լիազոր մարմինը).
5) պետական այն ծառայությունների կադրերի ռեզերվում գտնվելու ժամանակահատվածը, որը, նորմատիվ իրավական ակտերին համապատասխան, հաշվարկվում է աշխատանքային ստաժում (լրացնում է լիազոր մարմինը).
6) միջին մասնագիտական և բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում առկա ուսման ժամանակահատվածը (լրացնում է այն գործատուն, որի մոտ անձն անցել է աշխատանքի ուսումնական հաստատությունն ավարտելուց հետո).
7) պարտադիր ժամկետային զինվորական ծառայության ժամանակահատվածը (լրացնում է այն գործատուն, որի մոտ անձն անցել է աշխատանքի զորացրվելուց հետո).
8) գրառման հիմքը` իրավական ակտի համարը, ընդունման օրը, ամիսը, տարին:
Հատուկ ամրագրվում է նաև այն աշխատանքների կատարման ժամանակահատվածը, որոնք, օրենսդրությանը համապատասխան, հնարավորություն են ընձեռում աշխատողին արտոնյալ պայմաններով անցնելու կենսաթոշակի:
4. Աշխատողի պահանջով աշխատանքային գրքույկում լրացվում են`
1) աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքը.
2) զբաղեցրած պաշտոնի կամ կատարած աշխատանքի մասին տեղեկությունները.
3) համատեղության կարգով աշխատելու ժամանակահատվածը, եթե աշխատողը համատեղությամբ աշխատանքը հաստատող փաստաթուղթ է ներկայացնում հիմնական աշխատավայրի գործատուին:
5. Աշխատանքային գրքույկում, սույն հոդվածի 3-րդ և 4-րդ մասերով սահմանված տեղեկություններից բացի, այլ տեղեկություններ չեն գրառվում:
6. Աշխատանքային գրքույկի ձևը, վարելու կարգը, ինչպես նաև աշխատանքային գրքույկի կրկնօրինակ տրամադրելու կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:
Նշված նորմով օրենսդիրը հնարավորություն է ընձեռել գործատուին աշխատանքային գրքույկում լրացնել որոշակի տեղեկություններ, ընդ որում որոշ գրառումներ օրենսդիրը թույլ է տվել գործատուին լրացնել միայն աշխատողի պահանջով, մասնավորապես՝ աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքերի վերաբերյալ:
Այսպես՝ սույն գործի փաստերի համաձայն՝ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի 05.11.1979 թվականի թիվ AT-II 1262924 աշխատանքային գրքույկում գործատու Ընկերության կողմից կատարվել է հետևյալ գրառումը. «25.10.2017 թվականից ազատել աշխատանքից համաձայն ՀՀ Աշխ. Օր 113 հոդվածի կետ 5 և կետ 9-ի հիմունքներով, հր. N257, 23.10.17թ.»։
Ավելին, Ընկերության ներկայացուցիչը դատական նիստին ընդունել է պահանջը՝ հայցվորի աշխատանքային գրքույկում կատարված գրառումը վերացնելու մասին, հայտնելով, որ հայցվորի կողմից աշխատանքային գրքույկի բնօրինակը տրամադրելու պայմաններում Ընկերությունը պատրաստ է վերացնել նշված գրառումը:
Ընդ որում, գործում առկա չէ որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց հայցվոր Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի կողմից հայտնված իր ցանկությունը և պահանջը «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության կողմից հայցվորի աշխատանքային գրքույկում 23.10.2017 թվականի թիվ 257 հրամանի հիմքերի գրառումները լրացնելու վերաբերյալ: 
Վերոգրյալի հաշվառմամբ Դատարանը գտնում է, որ հայցվորի պահանջը՝ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում կատարված Ընկերության կողմից Հրամանի հիմքերի մասին գրառումը վերացնելու մասին, հիմնավոր է և ենթակա բավարարման, հետևաբար Ընկերությանը պետք է վերացնի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից Հրամանի հիմքերի մասին կատարած գրառումը:
Գ) Ինչ վերաբերում է հայցվորի պահանջը՝ հարկադիր պարապուրդի նկատմամբ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածով սահմանված յուրաքանչյուր կետանցված օրվա համար 0,15 տոկոսի չափով տույժ հաշվարկելու և պատասխանողից բռնագանձելու մասին, ապա Դատարանը գտնում է, որ այն անհիմն է և ենթակա մերժման հետևյալ պատճառաբանությամբ.
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ եթե գործատուի մեղքով աշխատավարձի վճարումը կատարվում է սույն օրենսգրքով, կոլեկտիվ պայմանագրով կամ կողմերի համաձայնությամբ սահմանված ժամկետների խախտումով, ապա գործատուն աշխատավարձի վճարման կետանցված յուրաքանչյուր օրվա համար աշխատողին վճարում է տուժանք` վճարման ենթակա աշխատավարձի 0,15 տոկոսի չափով, բայց ոչ ավելի, քան վճարման ենթակա գումարի չափը:
«Աշխատավարձի պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի (Հայաստանի Հանրապետության համար ուժի մեջ մտել է 17.12.2005 թվականին) 1-ին հոդվածի համաձայն՝ նույն կոնվենցիայում «աշխատավարձ» եզրույթը, անկախ անվանումից և հաշվարկման մեթոդից, նշանակում է՝ փողով հաշվարկվող և փոխադարձ համաձայնագրով, ազգային օրենսդրությամբ սահմանված ցանկացած վարձատրություն կամ վաստակ, որը գրավոր կամ բանավոր պայմանագրի հիման վրա գործատուն վճարում է աշխատողին կատարած կամ կատարելիք աշխատանքի կամ մատուցած կամ մատուցելիք ծառայությունների համար:
«Աշխատավարձի պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ գործատուներին արգելվում է որևէ ձևով սահմանափակել աշխատողների` աշխատավարձի տնօրինման ազատությունը:
«Աշխատավարձի պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի 12-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ աշխատավարձը վճարվում է կանոնավոր կերպով: Բացառությամբ այն դեպքերի, երբ գոյություն ունեն այլ համապատասխան կարգավորումներ, որոնք ապահովում են աշխատավարձի պարբերական վճարումը, աշխատավարձի վճարման պարբերականությունը սահմանվում է ազգային օրենսդրությամբ կամ կոլեկտիվ պայմանագրերով կամ միջնորդ դատարանի որոշումներով, իսկ նույն հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն՝ աշխատանքային պայմանագրի դադարելուց հետո հասանելիք աշխատավարձերի վերջնահաշվարկն իրականացվում է ազգային օրենսդրությանը համապատասխան, կոլեկտիվ պայմանագրով կամ միջնորդ դատարանի որոշմամբ կամ, այդպիսի օրենսդրության, պայմանագրի կամ որոշման բացակայության դեպքում, իրականացվում է ողջամիտ ժամկետում՝ հաշվի առնելով պայմանագրի պայմանները:
Հատկանշական է, որ Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ անդրադարձել է աշխատավարձի հիմնական հատկանիշներին: Մասնավորապես, Վճռաբեկ դատարանը նշել է, որ այդ հատկանիշներն են՝
1) այն վարձատրություն է կատարված կամ կատարվելիք աշխատանքի դիմաց,
2) աշխատավարձի վճարման պայմանները սահմանվում են աշխատանքային պայմանագրով կամ օրենսդրությամբ,
3) աշխատավարձ վճարելու գործատուի պարտականությունը և աշխատավարձ ստանալու աշխատողի իրավունքը ծագում է աշխատանքային հարաբերությունների ծագման պահից հետո (տե՛ս, թիվ ԵԷԴ/3838/02/14 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 22.07.2016 թվականի որոշմամբ վերը նշված նորմերի վերաբերյալ իրավական մեկնաբանությունները):
Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է նաև, որ աշխատավարձի՝ որպես կատարված աշխատանքի դիմաց հատուցման վճարման և չվճարելու համար պատասխանատվության կարգը սահմանված է ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի վերոնշյալ հոդվածներով: Այսպես` ընդհանուր կանոնի համաձայն՝ աշխատավարձը վճարվում է աշխատողին ամսական առնվազն մեկ անգամ` մինչև հաջորդ ամսվա 15-ը: Նշված պարտականությունը չկատարելու համար ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքով նախատեսված է պատասխանատվություն՝ օրական 0,15 տոկոսի չափով տուժանքի չափով: Ընդ որում, օրենսդրի կողմից սահմանափակվել է այդ պատասխանատվության՝ տուժանքի չափը. այն չի կարող գերազանցել վճարման ենթակա գումարի չափը: 
Վճռաբեկ դատարանը գտել է, որ վերը նշված իրավակարգավորումը, ըստ էության, գործատուի պատասխանատվության ինքնուրույն տեսակ է, որը երաշխավորում է աշխատողների՝ օրենքով սահմանված ժամկետում իրենց հասանելիք աշխատավարձն ստանալու իրավունքի իրականացումը:
Այսպիսով Դատարանը փաստում է, որ աշխատավարձը չվճարելու համար ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքով սահմանվել է պատասխանատվության հատուկ կանոն: Նման պայմաններում աշխատավարձը չվճարելու համար ենթակա է կիրառման ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածով նախատեսված պատասխանատվությունը: 
Վկայակոչված իրավանորմերի վերլուծությունից Դատարանը գտնում է, որ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածով նախատեսված պատասխանատվությունը վերաբերում է կատարված աշխատանքի դիմաց չվճարված աշխատավարձին, այսինքն՝ կատարված աշխատանքի դիմաց չվճարված աշխատավարձը բռնագանձելիս որպես պատասխանատվություն կիրառվում է օրական 0,15 տոկոսի չափով տուժանք, բայց ոչ ավելի, քան վճարման ենթակա աշխատավարձի չափը:
Մինչդեռ, տվյալ պարագայում Դատարանի կողմից ենթակա է պատասխանողից բռնագանձման հօգուտ հայցվորի ոչ թե հայցվորի կողմից կատարված աշխատանքի դիմաց ենթակա չվճարված աշխատավարձը, այլ սկսած 25.10.2017 թվականից մինչև աշխատանքում վերկանգնման օրը բռնագանձել հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար միջին աշխատավարձը:
Այսինքն՝ Դատարանն արձանագրում է, որ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածը վերաբերում է գործատուի հետ աշխատանքային հարաբերությունների մեջ գտնվող աշխատողին վճարման ենթակա աշխատավարձն օրենսգրքով, կոլեկտիվ պայմանագրով կամ կողմերի համաձայնությամբ սահմանված ժամկետների խախտումով վճարելու համար բռնագանձման ենթակա տուժանքին, իսկ Դատարանի գնահատմամբ՝ աշխատանքային պայմանագրի լուծման, հետևաբար նաև՝ աշխատանքային հարաբերությունները դադարած լինելու պայմաններում, աշխատողը գործատուի օգտին չի կատարում որոշակի աշխատանք, իսկ գործատուն չի կրում վերջինիս աշխատավարձ վճարելու պարտականություն: Հետևաբար՝ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածով նախատեսված՝ աշխատավարձը սահմանված ժամկետների խախտումով վճարելու համար նախատեսված տույժերը կիրառելի չեն հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար վճարման ենթակա գումարի նկատմամբ, որի հաշվարկման համար հիմք է ընդունվում միջին աշխատավարձի չափը:
Այսինքն՝ տվյալ պարագայում Դատարանն արձանագրում է, որ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածը սույն իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառելի չէ, որպիսի հանգամանքը Դատարանը հիմք ընդունելով գտնում է, որ հայցվորի պահանջը՝ հարկադիր պարապուրդի գումարի նկատմամբ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածով սահմանված յուրաքանչյուր կետանցված օրվա համար 0,15 տոկոսի չափով տույժ հաշվարկելու և պատասխանողից բռնագանձելու մասին, անհիմն է և ենթակա մերժման։ 
Դ) Ինչ վերաբերում է հայցվորի պահանջը՝ Ընկերությունից հօգուտ հայցվորի ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 108-րդ հոդվածի 3-րդ մասով վնասների հատուցումը՝ սկսած 18.10.2017 թվականից մինչև 25.10.2017 թվականն իրեն անհիմն կերպով աշխատանքի չթույլատրելու պահից մինչև աշխատանքից ազատման պահը՝ 35.568 ՀՀ դրամ գումարի չափով, ապա Դատարանը գտնում է, որ այն անհիմն է և ենթակա մերժման, քանի որ դրա վերաբերյալ որևէ հիմնավորում հայցվորը չի ներկայացրել:
Այսպիսով, ամփոփելով վերոգրյալը` Դատարանը հարկ է համարում ընդգծել, որ սույն դատական ակտով Դատարանի արտահայտած պատճառաբանությունները և փաստարկները նշված իրավակարգավորման պայմաններում ելակետային ու վճռորոշ նշանակություն ունեն համարժեք եզրահանգման համար, ինչի պարագայում Դատարանը գտնում է, որ. 
- հայցվորի պահանջը՝ Ընկերության Հրամանն անվավեր ճանաչելու մասին հիմնավոր է և պետք է բավարարել և Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանին աշխատանքից ազատելու մասին Ընկերության Հրամանը պետք է ճանաչել անվավեր,
- հայցվորի պահանջը՝ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանին իր նախկին աշխատանքում՝ Ընկերությունում՝ ԷՄԲ-ի էլեկտրիկի պաշտոնում վերականգնելու մասին պետք է բավարարել և Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանին վերականգնել իր նախկին աշխատանքում Ընկերությունում՝ որպես էլեկտրոմեխանիկական բաժնի էլեկտրիկի պաշտոնում,
- հայցվորի պահանջը՝ Ընկերությունից հօգուտ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանին սկսած 25.10.2017 թվականից մինչև աշխատանքում վերկանգնման օրը հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար միջին աշխատավարձը բռնագանձելու մասին հիմնավոր է և ենթակա բավարարման:
Միջին աշխատավարձը հաշվարկվում է աշխատողի միջին օրական աշխատավարձի չափը համապատասխան օրերի քանակով բազմապատկելու միջոցով:
- հայցվորի պահանջը՝ պատասխանող Ընկերությունից հօգուտ իրեն հարկադիր պարապուրդի գումարին յուրաքանչյուր ժամկետանց օրվա համար 0.15 % չափով տույժ հաշվարկելու և բռնագանձելու, ինչպես նաև ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 108-րդ հոդվածի 3-րդ կետի հիմքով անհիմն աշխատանքի չթույլատրելու համար 35.568 ՀՀ դրամ վնասը բռնագանձելու մասերով անհիմն է և ենթակա մերժման,
-հայցվորի պահանջը՝ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից Հրամանի հիմքերի մասին կատարված գրառումը վերացնելու մասին, հիմնավոր է և ենթակա բավարարման և Ընկերությունը պետք է վերացնի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում Ընկերության կողմից Հրամանի հիմքերի մասին կատարած գրառումը:

Դատարանի եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 191-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետի համաձայն՝ առաջին ատյանի դատարանը վճիռ կայացնելիս` բաշխում է գործին մասնակցող անձանց միջև դատական ծախսերը։ 
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 192-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 7-րդ ենթակետի համաձայն` վճռի պատճառաբանական մասը պետք է պարունակի գործին մասնակցող անձանց միջև դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ առաջին ատյանի դատարանի պատճառաբանությունը, իսկ 5-րդ մասի 2-րդ կետի համաձայն` վճռի եզրափակիչ մասը պետք է պարունակի` գործին մասնակցող անձանց միջև դատական ծախսերը բաշխելու վերաբերյալ առաջին ատյանի դատարանի եզրահանգումները։
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 102-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն` պետական տուրքի գանձման օբյեկտները, պետական տուրքի չափը և վճարման կարգը սահմանվում են «Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով, իսկ 10-րդ մասի համաձայն` եթե հայցվորն օրենքով ազատված է պետական տուրքի վճարումից, կամ դատարանը կիրառել է նման արտոնություն, ապա պետական տուրքը դատական ակտով բռնագանձվում է պետական տուրքի վճարումից չազատված գործին մասնակցող մյուս անձից` բավարարված պահանջների չափին համամասնորեն:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 109-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` դատական ծախսերը գործին մասնակցող անձանց միջև բաշխվում են բավարարված հայցապահանջների չափին համամասնորեն:
«Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի համաձայն` պետական տուրքի դրույքաչափերը սահմանվում են գնահատման ենթակա գույքի արժեքի կամ սույն օրենքով սահմանված բազային տուրքի նկատմամբ: Բազային տուրքի չափ է սահմանվում 1000 դրամը:
«Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ա» կետի համաձայն` առաջին ատյանի դատարաններ տրվող հայցադիմումի համար պետական տուրքի դրույքաչափը կազմում է դրամական պահանջով հայցագնի երկու տոկոսի չափով,
բայց ոչ պակաս բազային տուրքի 150 տոկոսից, իսկ «բ» կետի համաձայն` դատարաններում ոչ դրամական պահանջներով հայցադիմումի համար վճարվում է պետական տուրք` բազային տուրքի քառապատիկի չափով: 
ՀՀ աշխատանքային օրենգսրքի 266-րդ հոդվածի համաձայն աշխատտանքային վեճերով դատական ծախսերը կատարվում են օրենքով սահմանված կարգով:
«Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ա» կետի համաձայն՝ պետական տուրքի վճարումից ազատվում են հայցվորները` աշխատավարձի և դրան հավասարեցված վճարումների հետ կապված այլ գումարների գանձման և աշխատանքային վեճերի վերաբերյալ հայցերով: Սույն հոդվածի առաջին մասում նշված անձինք տուրքի վճարումից ազատվում են նաև դատարանի վճիռների և որոշումների դեմ վերաքննիչ և վճռաբեկ բողոքների համար:
Նշված հոդվածների վերլուծությունից հետևում է, որ օրենսդիրը դատական ծախսերի մեջ ընդգրկել է նաև պետական տուրքի գումարը, որը հաշվարկվում է օրենքով սահմանված կարգով: Նման հաշվարկի հիման վրա է որոշվում օրենքով սահմանված և պարտադիր վճարման ենթակա պետական տուրքի չափը: Ընդ որում, օրենսդիրը դատական ծախսերի բաշխման հիմքում դրել է համամասնության սկզբունքը, որը պետք է համապատասխանի բավարարված հայցապահանջին:
Տվյալ դեպքում օրենսդիրը հայցվորին օրենքի ուժով աշխատանքային վեճերի վերաբերյալ հայցերով ազատել է պետական տուրքի վճարման պարտականությունից, մինչդեռ Դատարանի կողմից հայցը բավարարվել է՝ երկու ոչ դրամական պահանջի մասով, հետևաբար պատասխանողն օրենքի ուժով կրում է «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված կարգով ոչ դրամական պահանջի համար 12.000 ՀՀ դրամ ՀՀ պետական բյուջեին փոխհատուցելու պարտականություն և ուստի Դատարանը գտնում է, որ ՀՀ Ընկերությունից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետութան պետական բյուջե պետք է բռնագանձել 12.000 ՀՀ դրամ պետական տուրքը, իսկ դրամական պահանջի մասով, այն է` Ընկերությունից հօգուտ հայցվորի վերջինիս միջին աշխատավարձը՝ հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար` 25.10.2017 թվականից մինչև աշխատանքում վերկանգնման օրը հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար միջին աշխատավարձը բռնագանձելու մասով հաշվեգրվող գումարի երկու տոկոսը` որպես պետական տուրք Ընկերությունից պետք է բռնագանձել հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջե, իսկ մնացած պահանջի մերժված մասով պետական տուրքի հարցը պետք է համարել լուծված վերը նշված իրավակարգավորման հիմքով: 
Ինչ վերաբերում է փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումարը` որպես դատական ծախսի բաշխմանը և փոխհատուցմանը, ապա Դատարանը գալիս է հետևյալ եզրահանգման. 
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 105-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետի համաձայն՝ գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերն են` գործի քննության հետ կապված փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումարները:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 107-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ փաստաբանի ծախսը վճարում է նրան ներգրաված գործին մասնակցող անձը, բացառությամբ օրենքով նախատեսված դեպքերի, իսկ 2-րդ մասի համաձայն՝ գործի քննության հետ կապված փաստաբանի խելամիտ վարձատրության ծախսեր են համարվում նաև փաստաբանական կազմակերպություններին վճարված կամ վճարման ենթակա գումարները, իսկ 4-րդ մասի համաձայն՝ նույն հոդվածով նախատեսված ծախսերի փոխհատուցման չափը որոշելիս դատարանը հիմք է ընդունում ծախսերի ողջամիտ չափը, որը որոշվում է՝ ելնելով փաստաբանի կատարած աշխատանքի ծավալից, գործի բարդությունից, Հայաստանի Հանրապետության փաստաբանների պալատի խորհրդի կողմից սահմանված փաստաբանական գործունեության վճարների միջին գնացուցակից, ինչպես նաև դատական ակտով բռնագանձման ենթակա գումարի և պահանջվող փաստաբանական վճարի չափերի հարաբերակցությունից:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 108-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատական ծախսերի հետ կապված պահանջները ներկայացվում են բացառապես տվյալ գործի շրջանակներում:
ՀՀ վճռաբեկ դատարանը, վերլուծելով փաստաբանի խելամիտ վարձատրությունը որպես օրենսդրի կողմից դատական ծախսերի մեջ ընդգրկված լինելու և դրա փոխհատուցման հարցին, արձանագրել է, որ փաստաբանի խելամիտ վարձատրությունը նախ և առաջ պետք է դիտել որպես դատական ծախս, և հետևաբար այն պետք է բաշխվի կողմերի միջև ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով: Որպես դատական ծախս` թե´ հայցվորը և թե´ պատասխանողը դատական քննության ընթացքում կարող են ներկայացնել փաստաբանի մատուցած ծառայությունների համար կատարված կամ կատարվելիք վճարումը հաստատող ապացույց: Ընդ որում, անկախ վճարված գումարի բռնագանձման պահանջի առկայությունից վճարումը հավաստող ապացույց ներկայացնելը բավարար է փաստաբանի վարձատրությանը` որպես դատական ծախս, վճռով անդրադառնալու համար (տե'ս` ըստ հայցի անհատ ձեռնարկատեր Նարինե Ռոստոմյանի ընդդեմ «ԱրմենՏել» ՓԲԸ-ի` գումարի բռնագանձման պահանջի մասին թիվ ԵԱՔԴ/1401/02/11 գործով Վճռաբեկ դատարանի 29.06.2012 թվականի որոշումը):
ՀՀ վճռաբեկ դատարանն իր որոշումներում անդրադարձել է փաստաբանի վարձատրության խելամտության և բռնագանձման հարցերին: Մասնավորապես` Վճռաբեկ դատարանը նշել է, որ փաստաբանի վարձատրության խելամտության հարցը որոշելիս անհրաժեշտ է ամբողջության մեջ հաշվի առնել գործով փաստաբանի կատարած աշխատանքի ծավալը (ապացույցներ հավաքելու և ներկայացնելու անհրաժեշտությունն ու այդ գործողությունները փաստացի կատարելու հանգամանքը, գործի քննությանը մասնակցության աստիճանը), գործի բարդությունը (վիճելի իրավահարաբերության բնույթը, գործի քննության տևողությունը), նմանատիպ գործերով պրակտիկայում ընդունված փաստաբանական ծառայության մատուցման դիմաց վճարվող գումարի չափը, ինչպես նաև դատական ակտով բռնագանձվող գումարի և պահանջվող փաստաբանական վճարի չափի հարաբերակցությունը (տե'ս, Ֆերդինանտ Առաքելյանն ընդդեմ Հարություն Պետրոսյանի թիվ ԵԿԴ/1587/02/10 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 29.06.2012 թվականի որոշումը): 
Ընդ որում, փաստաբանին վճարված գումարները պետք է լինեն իրականում կատարված և անհրաժեշտ, ինչպես նաև դրանց չափը պետք է լինի ողջամիտ:
Ավելին, Եվրոպական դատարանն իր նախադեպային իրավունքում նույնպես բազմիցս անդրադարձել է ծախսերի և ծախքերի խելամտության հարցին և նշել, որ դատարանի նախադեպային իրավունքի համաձայն՝ դիմումատուն ունի ծախսերի և ծախքերի փոխհատուցման իրավունք այնքանով, որքանով ապացուցվում է, որ դրանք իրականում կատարվել են, անհրաժեշտ են եղել, և դրանց չափը եղել է ողջամիտ (տե՛ս, Շամոյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի 07.01.2015 թվականի վճիռը, կետ 48):
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի «ՄԵԼՏԵՔՍ ՍՊԸ»-ն և Մեսրոպ Մովսեսյանն ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության (գանգատ թիվ 32283/04) 2008թ. հուլիսի 17-ի վճիռը, որի 10-րդ կետով արձանագրվել է, որ դատարանի նախադեպային իրավունքի համաձայն դիմումատուին տրամադրվում է իր ծախսերի և ծախսերի փոխհատուցում միայն այն դեպքերում, երբ ցույց է տրվում, որ դրանք իրականում կատարվել են, եղել են անհրաժեշտ և իրենց ծավալով ողջամիտ են:
Ընդ որում, իրական նշանակում է, որ պահանջ ներկայացրած անձը պետք է փաստաթղթային ողջամիտ ապացույցներ ներկայացնի առ այն, որ վնասն իրականում գոյություն ունի, վնասի հատուցման պահանջը չի կարող հիմնված լինել ենթադրությունների, շահարկումների և ապագայում տեղի ունենալիք հնարավոր կամ անհնարին իրադարձությունների ու փաստերի վրա: Անհրաժեշտ նշանակում է, որ պահանջ ներկայացրած անձը պետք է ապացուցի, որ այդ հատուցումն իրոք անհրաժեշտ է իր խախտված իրավունքները վերականգնելու համար և, որ ամենակարևորն է, պետ ք է ցույց տա իր կրած վնասների ու իր իրավունքների խախտման միջև պատճառահետևանքային կապը: Ողջամիտ նշանակում է, որ վնասի հատուցման պահանջի չափը պետք է համարժեք լինի այդ վնասներին, ինչը հնարավոր է ապացուցել միայն հստակ փաստաթղթային եղանակով՝ բացառելով ենթադրությունները և շահարկումները:
Հետևաբար` Դատարանն արձանագրում է, որ հայցվորն իրավունք ունի դատական ծախսերի և վճարումների հատուցման այն չափով, որ չափով որ ապացուցված է, որ այդ ծախսերն արվել են փաստացի, անհրաժեշտաբար ու ողջամիտ են իրենց ծավալով, խելամիտ են: 
Այսպես՝ հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանի (Պատվիրատու) և «Փաստաբանական գրասենյակ Լեվ գրուպ» ՍՊԸ-ի ի դեմս Լևոն Բաղդասարյանի (Կատարող) միջև 29.01.2021 թվականին կնքված ծառայություններ վճարովի մատուցման պայմանագրով Կատարողը պարտավորվել է Պատվիրատուի հանձնարարությամբ կատարել պայմանագրի 1-ին կետով իրավաբանական ծառայությունները՝ սահմանելով դատական պաշտպանությունը առաջին ատյանի դատարանում ծառայությոան գինը 200.000 ՀՀ դրամ: 
Հայցվորի ներկայացուցիչը խնդրել է պատասխանող Ընկերությունից հօգուտ հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանի բռնագանձել 200.000 ՀՀ դրամ՝ որպես փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումար։
Մինչդեռ, տվյալ պարագայում Դատարանն արձանագրում է, որ հայցվորի ներկայացուցչի կողմից ներկայացվել է դիրքորոշումներ, փաստարկներ պատասխանողի դիրքորոշումների վերաբերյալ, մասնակցել է Դատարանի կողմից նշանակված դատական նիստերին, հայցվորի ներկայացուցիչն ինքնուրույն ապացույց ձեռք չի բերել:
Ավելին, հայցվորը և հայցվորի ներկյացուցիչը` ելնելով իրենց կամքի ազատ դրսևորման սկզբունքից և պայմանագրի ազատության սկզբունքից, զրկված չեն փաստաբանական ծառայություն մատուցելու մասին պայմանագրով սահմանել փաստաբանի մատուցած ծառայության համար ցանկացած վճարման կարգ և գին, մինչդեռ, Դատարանն արձանագրում է, որ հայցվորն իրավունք ունի դատական ծախսերի և վճարումների հատուցման այն չափով, որ չափով որ ապացուցված է, որ այդ ծախսերն արվել են փաստացի, անհրաժեշտաբար ու ողջամիտ են իրենց ծավալով, խելամիտ են: 
Այսպես` վերը նշված դիրքորոշման լույսի ներքո և հաշվի առնելով սույն գործի բարդությունը, հաշվի առնելով հայցվորի ներկայացուցչի փաստաբանի կատարած վերը թվարկված աշխատանքի ծավալը, ինչպես նաև ՀՀ փաստաբանների պալատի խորհրդի 26.12.2013 թվականի թիվ 33/3-Լ որոշմամբ սահմանված փաստաբանկան գործունեության վճարների միջին գնացուցակը և հաշվի առնելով գործում առկա` հայցվոր Պապիկ Վիրաբյանի (Պատվիրատու) և «Փաստաբանական գրասենյակ Լեվ գրուպ» ՍՊԸ-ի ի դեմս Լևոն Բաղդասարյանի (Կատարող) միջև 29.01.2021 թվականին կնքված ծառայություններ վճարովի մատուցման պայմանագրով սահմանված պայմանագրի արժեքը և վերջինիս կողմից պահանջվող վճարման ենթակա 200.000 ՀՀ դրամի հետ, Դատարանը գտնում է, որ այն խելամիտ է և ողջամիտ մասնակի, հետևաբար Ընկերությունից հօգուտ Պապիկ Վիրաբյանի պետք է բռնագանձել 120.000 ՀՀ դրամ` որպես սույն քաղաքացիական գործի քննության հետ կապված փաստաբանի խելամիտ վարձատրության հատուցման ենթակա գումար` դատական ծախս, իսկ մնացած մասով ենթակա է մերժման:
Դատարանը, նկատի ունենալով, որ գործի քննության հետ կապված պետական տուրքից և փաստաբանի ողջամիտ վարձատրության գումարից զատ այլ ծախսեր առկա չեն, գտնում է, որ դատական ծախսերի բաշխման հարցը պետք է համարել լուծված:


Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 102-րդ, 109-րդ, 179-րդ, 189-րդ, 191-րդ, 192-րդ և 198-րդ հոդվածներով և 24-րդ գլխի կանոններով` դատարանը
ՎՃՌԵՑ
1. Ըստ հայցի Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի ընդդեմ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության՝ «Հրամանն անվավեր ճանաչելու, աշխատանքում վերականգնելու և հարկադիր պարապուրդի գումարը բռնագանձելու, աշխատանքային գրքույկում հրամանի հիմքերի մասին կատարած գրառումը վերացնելու» պահանջների մասին, հայցը բավարարել մասնակի.
ա. Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի հայցը` «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության տնօրենի 23.10.2017 թվականի թիվ 257 հրամանն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին, բավարարել՝ անվավեր ճանաչել «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության տնօրենի 23.10.2017 թվականի թիվ 257 հրամանը՝ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանին 25.10.2017 թվականից «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության էլեկտրոմեխանիկական բաժնի էլեկտրիկի պաշտոնից ազատելու մասին։ 
բ. Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի հայցը` Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանին նախկին աշխատանքում՝ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության էլեկտրոմեխանիկական բաժնի էլեկտրիկի պաշտոնում վերականգնելու մասին, բավարարել և Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանին վերականգնել իր նախկին աշխատանքում՝ «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությունում՝ որպես էլեկտրոմեխանիկական բաժնի էլեկտրիկի պաշտոնում:
գ. Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի հայցը` «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությունից հօգուտ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի սկսած 25.10.2017 թվականից մինչև աշխատանքում վերկանգնման օրը հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար միջին աշխատավարձը բռնագանձելու մասին բավարարել և «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությունից հօգուտ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի բռնագանձել սկսած 25.10.2017 թվականից մինչև վճռի փաստացի կատարումը հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար միջին աշխատավարձը:
դ. Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի հայցը՝ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերության կողմից հրամանի հիմքերի մասին կատարված գրառումը վերացնելու մասին, բավարարել և պարտավորեցնել «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությանը վերացնել Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի աշխատանքային գրքույկում հրամանի հիմքերի մասին կատարած գրառումը:
ե. Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի հայցը` «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությունից հօգուտ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի՝ սկսած 25.10.2017 թվականից մինչև աշխատանքում վերկանգնման օրը միջին աշխատավարձը հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար բռնագանձվող գումարին յուրաքանչյուր ժամկետանց օրվա համար 0.15 % չափով տույժ հաշվարկելու և բռնագանձելու, ինչպես նաև ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 108-րդ հոդվածի 3-րդ կետի հիմքով անհիմն աշխատանքի չթույլատրելու համար 35.568 ՀՀ դրամ վնասը բռնագանձելու մասերով մերժել:
2.Միջին աշխատավարձը հաշվարկվում է աշխատողի միջին օրական աշխատավարձի չափը համապատասխան օրերի քանակով բազմապատկելու միջոցով:
3. «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությունից հօգուտ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի բռնագանձել 120.000 ՀՀ դրամ` որպես փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումար:
3.1 «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությունից հօգուտ Պապիկ Իսկանդարի Վիրաբյանի` որպես փաստաբանի խելամիտ վարձատրության գումար բռնագանձելու մնացած մասով մերժել:
4. «Երևանի քիմիա-դեղագործական ֆիրմա» բաց բաժնետիրական ընկերությունից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջե բռնագանձել 12.000 ՀՀ դրամ պետական տուրքը, ինչպես նաև վճռի «գ» կետով հաշվեգրվող և բռնագանձվող ընդհանուր գումարի երկու տոկոսը` որպես պետական տուրք:
4.1 Մերժված հայցապահանջի մասով պետական տուրքի հարցը համարել լուծված:
5. Դատական ծախսերի հարցը համարել լուծված:
6. Վճիռն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից մեկ ամիս հետո, եթե դրա դեմ վերաքննիչ բողոք չի բերվել։
7. Վճռի դեմ վերաքննիչ բողոք կարող է բերվել այն հրապարակվելու օրվանից մեկամսյա ժամկետում ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարան:
8. Վճռի կատարում ենթադրող մասը կամովին չկատարելու դեպքում այն կկատարվի դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության միջոցով` պարտապանի հաշվին: 

ԴԱՏԱՎՈՐ Ժ. ԱՍԱՏՐՅԱՆ